Ik deed het om mezelf een beetje op de proef te stellen: Naar The Museum of Everything in de Kunsthal in Rotterdam. Daar waren de grote zalen helemaal omgebouwd tot een labyrinth-achtig gangenstelsel vol met wat men noemt: Outsider Art. Kunst van mensen die daartoe niet zijn opgeleid, maar vanuit de aard wie ze zijn, hun hele leven wijden aan het maken van objecten, ze schilderen, tekenen, enzovoort.
Dat zijn dus vooral mensen, die - om welke reden dan ook - niet passen in de reguliere maatschappij. Ze leven soms in afzondering, in een mentale inrichting, onder de hoede van familie en wat dies meer zij. Ook Vincent van Gogh, zou hier, volgens de suggestie van The Museum of Everything onder kunnen vallen omdat hij op het einde van zijn leven immers ook opgenomen is geweest en zijn eigen oor heeft afgesneden.
De algemene discussie rondom Outsider Art, in de volksmond dus kunst van gekken, is, of het wel echte kunst is. Rudi Fuchs zegt bijvoorbeeld eenduidig van niet. De samenstellers van deze tentoonstelling, eenduidig van wel. Op de Biennale in Venetie van 2013 was er ook veel ruimte voor deze vorm ingeruimd, en mijn eigen gevoel ervaarde het als soms intrigerend, vaak obssessief en beklemmend, en soms verwondering-makend: hoe iemand zo'n specifieke consequente wereld vorm geeft. Dat laatste doet me wel hellen naar het idee, dat dit 'gewoon', 'echte kunst' is whatever that may be.
Ik toog naar Rotterdam omdat er op die dag een hele interviewcyclus was, met 'kunstenaars'-zelf. Eerlijk gezegd raakte ik toch snel de weg kwijt... Deze mensen zaten ergens toch opgesloten in hun eigen wereld, er was er geen bij waarmee er werkelijk een wederkerige uitwisseling mogelijk was. Een oudere dame uit Zuid Amerika of die contreien, in rode lange jurk liep schreeuwend en lachend rondom haar kleurige schilderijen en wilde met iedereen op de foto. Er liepen vier beveiligingsmensen mee.
Een andere oude man in een sjofel pak uit Roemenië die heel knappe collages maakte en ook op de Biënnale had geëxposeerd en waarvan gezegd werd dat het een subtiel commentaar was op het regime van Ceaușescu en op het Westers kapitalisme, bleef alleen maar almaar herhalen dat hij dus meer dan 2000 speelfilms had gemaakt: elke collage was er één. Hij was daarmee dus in zijn eigen ogen, de meest productieve regisseur van de wereld. Een jongeman die in de bibliotheek in Rotterdam een vast stekje had gevonden voor het maken van zijn tekeningen, wist ook niet te antwoorden of de kleurige, expressieve gezichten die hij maakte, niet allemaal zelfportretten van hemzelf waren...
'Echte kunst', om toch maar eens dat criterium te blijven gebruiken, lijkt mij toch iets te maken hebben met een welbewuste poging om met de wereld te communiceren. Of weet te hebben van de traditie waarin je staat. Of bewust dat niet weten, maar wel iets van zelfreflectie te berde kunnen brengen...Wanneer beroemd geworden kunstenaars, zoals uit de Dada of de Art Brut, zich hebben laten inspireren door werk uit de Outsider Art, dan is dat toch éénrichtingverkeer.
Hoe rijk, oorspronkelijk of expressief de voortbrengselen zijn uit een innerlijke belevingswereld...Ik geloof toch dat ik dat zelf geen Kunst noem. Niet om elitair te willen zijn, maar om catergorïen en expertise helder te houden. Het was een leerzame dag.
Een andere oude man in een sjofel pak uit Roemenië die heel knappe collages maakte en ook op de Biënnale had geëxposeerd en waarvan gezegd werd dat het een subtiel commentaar was op het regime van Ceaușescu en op het Westers kapitalisme, bleef alleen maar almaar herhalen dat hij dus meer dan 2000 speelfilms had gemaakt: elke collage was er één. Hij was daarmee dus in zijn eigen ogen, de meest productieve regisseur van de wereld. Een jongeman die in de bibliotheek in Rotterdam een vast stekje had gevonden voor het maken van zijn tekeningen, wist ook niet te antwoorden of de kleurige, expressieve gezichten die hij maakte, niet allemaal zelfportretten van hemzelf waren...
'Echte kunst', om toch maar eens dat criterium te blijven gebruiken, lijkt mij toch iets te maken hebben met een welbewuste poging om met de wereld te communiceren. Of weet te hebben van de traditie waarin je staat. Of bewust dat niet weten, maar wel iets van zelfreflectie te berde kunnen brengen...Wanneer beroemd geworden kunstenaars, zoals uit de Dada of de Art Brut, zich hebben laten inspireren door werk uit de Outsider Art, dan is dat toch éénrichtingverkeer.
Hoe rijk, oorspronkelijk of expressief de voortbrengselen zijn uit een innerlijke belevingswereld...Ik geloof toch dat ik dat zelf geen Kunst noem. Niet om elitair te willen zijn, maar om catergorïen en expertise helder te houden. Het was een leerzame dag.
