Nichtje L. heeft zeer uitbundig gevierd dat zij de drempel over is naar de volwassenheid: in het eerste uur dat zij 18 is naar de stad en gratis cocktails scoren in cafés. Een bierpul met vier rietjes aan drank, te samen met een knetterende vuurfakkel, zij in een rode jurk met een sjerp met 18 erop en drinken en lachen en feesten en met shotjes sterke drank erbij, die je in één teug moet leegdrinken. Trots lachend laat ze de familie het filmpje zien boven haar verjaarstaarten, eentje in de vorm van een hart met haar hoofd erop in het licht van de ondergaande zon bij Monument Valley.
Haar vriend E. fluistert mij op de bank in, dat er die avond ook nog een verrassingsfeestje is waar al haar vriendenkringen bij zijn uitgenodigd: van school, de hockeymeiden, het team van Appie, nog van de kleuterschool etc. ‘Cocktails dat kenden we in onze tijd niet’, zeggen haar ooms en tantes, ‘hoogstens bier en misschien een wijntje en 18 werd ook niet gevierd, 16 was gedenkwaardig: dat je dan op een brommer mocht’.
Haar vriend E. fluistert mij op de bank in, dat er die avond ook nog een verrassingsfeestje is waar al haar vriendenkringen bij zijn uitgenodigd: van school, de hockeymeiden, het team van Appie, nog van de kleuterschool etc. ‘Cocktails dat kenden we in onze tijd niet’, zeggen haar ooms en tantes, ‘hoogstens bier en misschien een wijntje en 18 werd ook niet gevierd, 16 was gedenkwaardig: dat je dan op een brommer mocht’.
Zij is natuurlijk altijd jarig geweest op Allerzielen, maar dit jaar treft het contrast mij heviger. Omdat ook L. de zoon van W. anders net 18 was geworden, maar hij besloot te vertrekken. Bij het wegdragen van zijn kist klonk John Denver I am leaving on a jetplane. Heel bitterzoet voor mij om te horen omdat het lied al sinds de middelbare school meegaat toen ik voor het eerst met de familie het vliegtuig instapte naar Singapore, de eerste oosters stad die ik betrad, en daarna naar Indonesië, het land waar Vader voor zichzelf thuis was.
Op de begrafenis van hem klonk er op het laatst In Paradisum, de klassieker in de katholieke kerk, maar wij waren daar zelf niet opgekomen, de pastor droeg het aan. Ik weet nog hoe intens troostend het was: de muziek trekt je naar onbekende verte en ruimte waar jij niet heen kan gaan, waar je de dode in alle waardigheid, een sterveling geweest op aarde, werkelijk los moet laten, want gestorven: De kracht van een eeuwenoude liturgische tekst en in Trouw staat daarover een mooi artikel door Kees Verheul die hiermee zijn partner Kees Smit uitgeleide deed, na 52 jaar samen. De laatste dement, heeft nog wel mee kunnen besluiten voor dit lied en wist er nog van omdat het ook klonk bij de uitvaart van een gezamenlijke jonge vriend die in de negentiger jaren aan aids was gestorven. Hij was er bijna katholiek door geworden...
Dat is de schat in de katholieke kerk, die oeroude rituelen die jou plaatsen in die eeuwenoude keten van mensen en geesten en zielen die gaan en komen en gaan:
Ten paradijze geleiden u de engelen,
ga met de heilige martelaars mede
en uit Jeruzalems zalige muren
komen de zingende koren u tegen!
Ga, eens met Lazarus arm en ellendig
rust... in alle eeuwen der eeuwen oneindig!
Zou ik zelf kunnen kiezen voor dit lied op mijn eigen uitvaart? Nee...dan zou het toch eerder de woorden van John Denver worden, die in die context ook geladen worden met betekenis:
So kiss me and smile for me
Tell me that you’ll wait for me
Hold me like you never let me go,
Because I am leaving on a jetplane
Don’t know when I ‘ll be back again...
Het grootste verschil is, dat in die eeuwenoude tekst er naar de dode wordt gezongen en in het popliedje de dode zich als het ware richt naar hen die achterblijven. Maar het is beide een oproep om werkelijk los te gaan laten. Broer Y. vroeg nog aan de ouders van nichtje L: ‘Jullie geven haar wel heel veel vrijheid hé?’ Nichtje L. had op haar 16e al, haar huidige vriend en ontwikkelde toen al een parallel leven in zijn familie, heel leuk voor haar, want zij is enig kind met twee oudere ouders.... ‘JA, beaamden beide volmondig, er is eigenlijk geen andere keus, dan loslaten...’
Wat een opdracht is dat toch, je hele leven lang tot en met de dood...: loslaten van wat geweest is. Zo lang je leeft krijg je er meestal iets anders voor terug, ook al kan het soms jaren duren eer je weet wát en dat je dat zo kan ervaren ... en als je jong bent telt alleen de toekomst.
