Ze schittert nu in de serie Grace and Frankie, waar ze ook nu nog opnames voor maakt, tussen het staken voor het klimaat door: ze laat zich nu elke vrijdag vrijwillig oppakken, met handboeien om, waar ze zich als absolute oudere gooit in de klimaatstaking van de scholieren die door Greta Thunberg teweeg is gebracht. Jane Fonda is haar leven lang een activiste geweest.
Onlangs zag ik de oude film The China Syndrome uit 1979, die mij in mijn jongere jaren bewust maakte van het gevaar van kerncentrales. Zij speelt er een jonge ambitieuze tv-presentator/journaliste die per toeval een verslag mag maken vanuit een kerncentrale, aanvankelijk als promotie ervan. De onafhankelijke cameraman, gespeeld door een zeer jonge Michael Douglas die de film ook mee produceerde, is heel kritisch en vindt kerncentrales ondingen, een gevaar voor de mensheid. Ze zijn getuige van een bijna-ongeluk, dat meteen verdoezeld wordt, het is immers de bedoeling dat er nog heel veel kerncentrales bij worden gebouwd.
Jane Fonda, maar ook de bouwer van de centrale, de hoofdverantwoordelijke, kunnen langzaam maar zeker niet om de feiten heen: de kerncentrale is levensgevaarlijk, er is gesjoemeld met de veiligheidsvoorschriften, er kan zomaar een China Syndrome ontstaan: de nucleaire kern die voor de energie zorgt kan droogvallen en daarmee kan de hele centrale exploderen. Niemand wil deze feiten onder ogen zien.
De film is een prima metafoor voor de huidige tijd waarin wij de neiging hebben om niet onder ogen te zien, hoe ernstig het met onze planeet gesteld is: elke dag sterven er 2OO soorten, extreem weer wereldwijd, geen weidevogels meer, oceanen en wijzelf vol plastic, bijenbevolkingen gestorven, zwarte sneeuw op smeltende poolkappen, enzovoort. De film is nog van het langzame soort zo dat je de psychologische mechanismen van de mensen goed mee kan voelen: het zal wel meevallen, mijn comfort en baan gaan nu vóór, ik kan er toch niks aan doen, het ligt in de handen van anderen boven je... enzovoort. We hebben een niet zichtbaar China-Syndrome, als een virus in ons lichaam zitten.
Jonathan Saffran Foer zegt in zijn nieuwste boek: Het klimaat zijn wij, dat het verhaal van het klimaat en de stervende planeet het saaiste verhaal is om te vertellen, terwijl we goede verhalen nodig hebben om de crisis van dáár in de verte, ongrijpbaar, naar hiér, naar ons hart te brengen... De klimaatcrisis is ook een crisis van onze verbeeldingskracht, het is een geloofscrisis. Science fiction of wat daarmee wordt afgedaan is een poging om de klimaatcrisis in een verhaal te gieten: tijdreiziger zijn dus...
Zoals Margaret Atwood met The Handsmaids Tale uit 1985 pas nu gehoor vindt voor haar dystopische sci-fi achtig verhaal en Jane Fonda in haar eigen leven de handboeien van vroeger beter vond zitten, dan het plastic van tegenwoordig... Van Greta Thunberg is er nu ook een foto viraal gegaan: een meisje dat werkelijk sprekend op haar lijkt uit een archief uit Canada: zij zou uit de tijd van 120 jaar geleden komen, om ons nu te waarschuwen... Misschien is het een fake-foto, maar dat doet er eigenlijk niet toe. Het toont dat wij een soort van tijdreizigersgevoel nodig hebben om je eigen leven in een lange keten te zetten en te voėlen dat het ertoe doet, wat je ook doet; ook jij veroorzaakt oorzaak en gevolg.
