Vooraf was er een lezing van theologe Marian Geurtsen: 'Geweld tegen vrouwen in Heiligenverhalen'. Zij noemt zich ‘schatgraver in de traditie’ en is onlangs gepromoveerd op het thema: Denken over seksualiteit en reinheid in de middeleeuwen. Haar lezing had als titel #MeToo op de heiligenkalender, en zo somber is het dus ook gesteld met alle vrouwelijke heiligen die martelaressen zijn geworden in de 2e - 4e eeuw, ze hebben allemaal te maken gehad met loverboys, seksueel misbruik door familie, verkrachtingen etc. Het zijn legenden, dus elke weer anders verteld, er zijn vele versies. De heilige Agnes en Agatha weigerden te trouwen met de zoon van de prefect en moesten voor straf gaan werken in een bordeel. Bij de ene groeide de haren tot op de grond zodat haar schoonheid bedekt werd, je kunt dat interpreteren dat God haar wil beschermen, bij Agatha werden de borsten afgezaagd, Margaretha temde een draak toen zij werd overvallen door mannen en Lucia werd letterlijk onverzettelijk: zij was niet meer van haar plek te krijgen toen men haar wilde afvoeren en ook het vuur om haar dan maar te verbranden, deerde haar niet. Pas in de 14e eeuw is daar het verhaal bijgekomen dat zij vrijwillig haar eigen ogen uitstak, om vervolgens toch te kunnen blijven zien; begenadigd dus door goddelijk licht.
Vrouwen die heilig worden, niet allereerst door een eigen presentatie, maar als gevolg van het geweld van mannen... dat maakt hen in de grond tot objecten... daar word je toch niet vrolijk van... Ik vroeg aan L. wat hij daarvan vond, het lijkt erop dat mannelijke heiligen allereerst opvallen door een eigen prestatie. Hij kwam prompt met de heilige Sebastiaan die meestal bijna naakt wordt afgebeeld met pijlen doorboord of vastgebonden aan een boom, veel homo’s hebben wat met hem. Ja,het plaatje drukt passiviteit uit, ook een slachtoffer van geweld, maar bij Wikipedia staat dan toch dat hij opviel als soldaat omdat hij wonderen verrichtte en redevoeringen hield. Hij was in het geheim christen geworden in het Romeinse leger onder Diocletianus en hielp vervolgde christenen om onder te duiken. Ook dus een martelaar, maar het geworden door heroïsche prestatie, heel anders dus dan de vrouwen uit dezelfde tijd.
Dan ben ik toch wel blij met het verhaal van ‘mijn' heilige Clara van Assisi, die geheel uit eigen vrije wil geraakt werd als jonger meisje door Franciscus in de stad, die zijn rijke kleding afwierp voor het bisschoppelijk paleis. Net als hij besloot ze sober te gaan leven: beide zijn heiligen wiens verhaal nu actueel is omdat wij de klimaatcrisis waarschijnlijk alleen kunnen keren door radicaal onze leefwijze te veranderen. Franciscus met zijn Zonnelied en bekend om zijn liefde voor de dieren is al veel langer een patroonheilige voor het milieu en de natuur. In haar brieven aan Agnes komt zeer gecondenseerd de subtiele besluitvorming en beleving naar voren hoe te leven, zoals ze deden: ik kan met heimwee terugkijken naar de tijd dat ik de leesgroep hierover begeleidde en de mooie intense uitwisselingen tussen de zusters en de leken in de groep.
Verder ben ik een rare: ik genoot in de viering die daarop volgde in het Titus Brandsma Memorial erg van de zang van de Gregoriaanse vrouwenschola Voces Caelestes, maar ergerde mij aan de ‘Gesproken belijdenis tegen geweld tegen vrouwen’, die iedereen hardop moest uitspreken, in plaats van de geloofsbelijdenis, schat ik in, die ook altijd in elke dienst wordt opgezegd en waar ik toen ik nog regelmatig naar de kerk ging , ook altijd mijn mond bij dicht hield. Elk stukje begon met : ik wil...: werken aan een wereld waar vrouwen niet langer onderdrukt worden/mijn ogen en oren open houden/zoveel vertrouwen uitstralen dat.../echo zijn van wat vrouwen vertellen willen...
Wat een hoogmoed... áls je dan toch viert in een christelijke context richt je dan maar naar die ene God en vraag hulp en kracht om zulke intenties waar te maken... vraag om de ervaring dat je gedragen wordt, dat je kracht krijgt van elkaar, om een luisterend oor, een voelend hart, om licht en liefde dat allen verbindt en dat je gewaar wordt in de stilte... Want zelf willen, is een heelal verwijderd van kunnen. Nee, deze tekst was nooit uitgesproken geweest als ik mee had voorbereid, maar dat heb ik niet gedaan, dat wilde ik niet...
