Deze foto in de ochtendkrant van NRC raakt mij. Een vrouw die in het bevrijde Cherson lachend en huilend tegelijk een struik heeft geplant, gekregen van haar onderbuurman. Ze heeft de struik ‘De Overwinning’ gedoopt. Zo zal het vast straks zijn, voor heel Oekraïne. Blij dat de Russische tirannie voorbij is. Vanuit de garages vlakbij heeft ze kermende en schreeuwende mensen gehoord. Garages die werden gebruikt als martelkamers: het alledaagse werd horror.Verdriet om zoveel mensen die dood, vermist, verdwenen zijn. Ze gaat maar door met tuinieren. Die roze bloemetjes achter haar, die zich niks van oorlog hebben aangetrokken. Ze zeggen met haar, iets van: ‘Eens, ooit…’
Ik dacht aan de boeketten van Rachel Ruysch (1664-1750) die ik onlangs heb ontdekt. Geboren in Den Haag, was zij in haar tijd een succesvolle schilder. Zij verkocht haar werk voor twee keer zoveel geld als Rembrandt indertijd kreeg voor een schilderij. Zulke boeketten verwezen zowel naar het paradijs als naar vergankelijkheid. Het eerste omdat ze letterlijk tijdloos waren: er kwamen bloemen uit meerdere seizoenen in voor en van over de hele wereld: Ik zie een passiebloem, gecombineerd met tropisch blad. Het tweede doordat er ook insecten en kevers, of een slak rondkruipen, tussen de bloemen. En vlinders: een symbool van metamorfose. Zomaar een wit koolwitje, dat zich hecht aan een blad.
Of dit schilderij: waar ze in het midden van de donkere vaas, een lichtend venster schildert. Gecombineerd met een rups, die nog een cocon moet spinnen, om ooit te gaan ontpoppen.
Het genieten van natuur is eigenlijk altijd dubbelzinnig. Je viert wat er is, wat nog zal komen én indachtig, dat wat je ook ziet, het spoedig zal verdwijnen.
Zo kijk ik nu uit mijn raam en zie deze gouden tooi van de eikenbomen. Tegelijk dwarrelt het vallend blad door de lucht. De zon geeft het deze lichtende glans. Bij grijs weer is het al dor, bruin blad. Over een week ofzo zijn alle bomen kaal. Het is de zon die kortstondig alles levend en feestelijke maakt. Hopelijk is dat ook zo, met een innerlijk licht in elk mens…Al lijkt die tijdelijk te verdwijnen, je verwacht toch, na elke nacht, een nieuwe dag.
