Pina

Een prachtige film gezien: PINA, gemaakt door Wim Wenders. Pina Bausch was choreografe en ze is onverwachts overleden, een paar jaar geleden. Twintig jaar waren zij en de bekende regisseur Wim Wenders, van Der Himmel uber Berlin, Paris Texas, Der Amerikanische Freund, om er een paar te noemen die ik ook gezien heb, bezig geweest met te bedenken hoe een film over haar werk eruit zou kunnen zien. Beide waren zich bewust van de onzichtbare muur: dans is heel fysiek, hoe kun je dat filmen, zó dat de toeschouwer geen buitenstaander is? Toen enige jaren gelden de 3D techniek werd uitgevonden, kwam het antwoord: met 3D wordt men meegezogen in het beeld.

Nu zag ik het gewoon op dvd, 2D, maar werd desondanks ook meegezogen. Zo mooi, de muziek (wel door een kopteleoon) en die dans! Pina heeft een revolutie gebracht in de danswereld. Tevoren ontwierp een choreograaf een ballet en de dansers moesten hemel en aarde bewerken om de ontworpen bewegingen exact na te doen. Pina begon omgekeerd: ze "las de dans" uit de dansers, zegt Wim Wenders: Ze observeerde heel scherp elke danser, ze stelde vragen aan hen en de dansers moesten antwoorden met hun lichaam. Zo ontwikkelde een dans zich en soms was het maanden dat Pina en haar dansers zó met elkaar 'praten' en soms kwam daar geen ballet uit voort.

Alleen bij Pina konden dansers aan de bak die ergens anders zouden worden geweigerd: te mollig, te oud, geen ideale maten. Maar haar vooronderstelling was, dat iedereen kon dansen. Dansen is de taal van het lichaam. Ze ging dood terwijl er voor het eerst 3D gefilm zou worden, ze hadden daartoe al 4 stukken uitgekozen, waaronder het mij bekende Cafe Muller: dat zag ik ooit op tv, dansers met stoelen in een lege ruimte, en sindsdien is haar naam binnen bij me.Maar ze stierf en heel even leek het dat alles zou worden afgeblazen. Maar de voorbereidingen waren al gemaakt en Wenders besloot om toch opnamen te maken.

En daarna groeide de film als het ware oganisch. De 4 stukken zijn helemaal met het perspectief en de wens van Pina opgenomen. Daarna heeft hij aan de dansers gevraagd wat Pina voor hen betekende en heeft ze, in de geest van Pina,  gevraagd om te antwoorden met hun lichaam, in de vorm van en stukje uit een van Pina's choregrafieën. Decor en sequentie, deed er hierbij niet toe, dus hij heeft de dansers gefilmd op plekken waarbij beide dachten dat dit het geheel het best kon uitdrukken: in de natuur en in de stad en in een industriegebied bij Wuppertal, waar Pina's dansgezelschap zetelde.

Het is zó mooi. Er wordt in de film geen woord gesproken. Wel zijn er gedachten van dansers aan toegevoegd, je hoort ze vertellen over Pina, terwijl je hun hoofd in close-up ziet. Tegelijk gaat er in de dans zoveel emotie om: eenzaamheid, geworstel, liefde, angst om verlaten te worden, zoeken om gevonden te worden.."Dans, dans, anders zijn we verloren", is haar motto. Zie deze film en iets in je wordt gered, zou ik zeggen. Je leest Pina, via de dans: zó was ze, onvergetelijk.