vrijdag 13 juli 2012

Schedelkom

Ik ben er het hele museum, het Kunstpalast in Dusseldorf weer voor teruggelopen, door al die zalen, vlak voor sluitingstijd: om nog een keer te kijken naar een schilderij van Zurbaran van 1640, gemaakt met zijn studio: Franciscus van Assisi in een grot, terwijl hij met zijn handen een menselijke schedel, vol aandacht, draagt. Dit is het mooiste portret van Franciscus dat ik ooit gezien heb, dacht ik.

En waarom? Omdat Franciscus nu eens niet naar de hemel of naar boven staart, omdat hij helemaal gericht is op de materie, die schedel, in zijn lichaam, zijn houding, in alles. Omdat de stof van zijn versleten habijt dat nog eens versterkt. Zurbaran is beroemd geworden doordat hij zo fantastisch stoffen kan schilderen. Omdat alles stof is en vergankelijk. Omdat het licht hem van binnen uit de grot waarin hij is van de zijkant beschijnt, maar hij het niet merkt. Omdat dit alleen maar 'goddelijk', of innerlijk  licht kan zijn, dat vanuit het donker schijnt, want de uitgang van de grot zit aan de andere kant. Al je aandacht geven aan het aardse, je niet laten verstrooien door ditjes en datjes: de puntcapuchon over zijn hoofd versterkt dat nog eens.

Dit beeld wilde ik vasthouden, door nog eens, het laatste kwartier voor sluiting ernaar te kijken. Ja, ik heb toch echt wel wat met 'm, anders zou het me niet zo raken, dacht ik. Al meer dan twaalf jaar is hij, tesamen met Clara toch ook een referentiekader. Alles telkens weer terugwillen brengen naar eenvoud, want in de eenvoud schijnt het licht dat alles doordringt.

Zonet zocht ik naar een  afbeelding er van op Google, maar kon het niet vinden, dat had ik eigenlijk ook niet verwacht, maar je weet maar nooit. Wel werd ik verrasd door een andere afbeelding die er wel bij in de buurt komt: Franciscus staat er in zijn bruine pij met in zijn handen een schedel. Hier geen omgeving, geen grot, niks, hij staat alleen maar, licht gebogen naar die schedel.

Alle verrukking, wirwar, kleur, geur en sensatie die de wereld bevat: je kunt het alleen maar werkelijk tot je nemen, savoueren als je het aandachtig in de kom van je eigen schedel laat rusten.