Daylight Gate

Ik las deze dagen Schemerpoort van Jeanette Winterson, haar nieuwste en in het oorspronkelijk Engels Daylight Gate geheten. Daglicht is een ander aspect van het licht dan de schemer, en eigelijk vind ik de Nederlandse vertaling niet juist. Het gaat over een echt gebeurd heksenproces tegen 13 heksen in 1612, die op Goede Vrijdag een bijeenkomst hadden in Noord Engeland bij Lancashire in de bossen van Penddle. Een goed boek om te lezen op Stille Zaterdag, toen de wereld een dag zonder God was, in de christelijke leefwereld. Een heksenbijeenkomst houden, op de dag dat God gekruisigd werd, Goede Vrijdag, lijkt me in heksenland ook de juiste keuze.

Het boek werkt langer na, dan ik na eerste lezing voor mogelijk hield. Als het niet door Winterson geschreven was, had ik het wellicht gelaten bij mijn eerste gedachte: wel onderhoudend, maar ach ja, het gaat over heksen, de gruweljjke martelpraktijken van de kerk die ze vervolgden, er wordt een mooie zelfstandige vrouw opgevoerd Alice Nutter, echt bestaan, die indertijd alleen daarom al in die tijd natuurlijk verdacht was... oké iets historisch gekoppeld aan een feministisch perspectief dat Alice Nutter natuurlijk geen heks was, zoiets, gaat het daar over?

Maar dit is Jeanette Winterson die altijd speelt met verschillende werklijkheden ineen, waarin de verhaalcode versleutelt ligt, dat er in de woorden en het verhaal altijd tegelijk meerdere dingen verteld worden. Deze tijd, het verleden, wellcht de toekomst, de verschillende persoonlijkheden die er in elk mens aanwezig zijn, de strijd en het verlangen dat altijd gaande is tussen goed en kwaad, licht en donker, waarachtig en vals: dáár vertelt ze over, zo ook in dit boek.

Dus je leest het verhaal van Alice Nutter, met haar mannelijke geliefden en een vrouwelijke, de ene is een Jezuïet en de vrouw voor wie zij zichzelf offert, heeft zich ooit aan de vorst van de Duisternis gegeven. Je leest dat ze willens en wetens de daylight poort opzoekt en dat ze daar doorheen gaat op het einde van het boek. Je leest en je weet eigenlijk niet precies wie zij was en wat er gebeurd is. Was zij wetenschapster die de kleur magenta maakte en zo rijk is geworden of is zij toch een heks? Als ze heks was, dan was ze een 'goede', dan stond ze aan de kant van het licht. Het is hier de Kerk wier wrede en sadistische martelpraktijken het duistere en kwaadaardige vertegenwoordigt.

Jeanette Winterson keert met dit boek op een bepaalde wijze terug naar de realiteit van haar eigen Engeland omdat de basis een waargebeurd verhaal is. In de inleiding schrijft ze ook, dat alle locaties in Noord Engeland echt te bezoeken zijn. Zij weeft binnen deze locaties verhalen en mogelijkheden, waar zelfs het Verrijzenisverhaal uit de christelijke traditie een plaats zou kunnen hebben. Dit verhaal van Eerste Paasdag is even uitzondelijk en vreemd als het verhaal van Alice Nutter dat ik op die dag uitlas, die de kwade krachten rondom haar heen probeert te temmen en het goede wil laten overleven.