Siciliaanse M. had op haar mobiel een hele fotorapportage voor mij in petto. 'Heb jij al gemaakt, schnitzel?'vroeg ze. Nee, nog niet. 'Hier jij kijken, ik heb gemaakt deze week, zó.' Op een fotootje in een wit schaaltje het geklutste ei, een hoopje bloem en een ander hoopje met paneermeel, knoflook, peterselie en geraspte oude Permegiano-kaas door elkaar heen. 'Zó jij doen: eerst in meel, dan ei, dan de rest, dan bakken in olijfolie.... Vervolgens kwam er een fotootje met een schaal dikke op elkaar gestapelde gebakken schnitzels, waar de geschaafde kaas nog te zien is. Mmm... het zag er erg lekker uit. En het vlees: 'Jjij moeten laten snijden door Turkse slager.'
Toen liet ze fotootjes zien van haar nichtje, dat vroeg in de zomer geboren is. 'Weet jij wat dit is? Dat is de eerste keer nageltjes knippen. Dat is een feest bij ons. Dit allemaal goud en geld. Ik heb geknipt, is voor een gelukkig en rijk leven.' Ik zag een foto van de baby met allemaal gouden kettingen om en armbanden en in een van de knuistjes hield ze zeer veel papieren geld. Alleen goud van de hele familie telt, vertelde M., zilver of edelstenen niet. Dit is een Italiaans gebruik.
Het zijn dit soort rituelen die helemaal lijken te ontbreken voor de Gewone Nederlander. Tenzij er wie weet, regionaal allemaal van dit soort gewoontes het toch nog hebben overleefd: het soort dingen die Het Buro in Voskuils grote serie naar op zoek was. Halloween is wél iets wat er voor kinderen is, maar daar ligt vooral de nadruk op het enge en spookachtige. In de kerken heet het dan Sint Maarten en daar ligt wel de nadruk op een lampionnenoptocht en het dragen van het licht.
Maar voor volwassenen? Zo'n ritueel dat met de hele familie gevierd wordt, dat er bij een kindje voor het eerst de nagels geknipt worden en dat tante, M. dus, dit dan doet? Ik zou het leuk vinden als er meer van dit soort gezamenlijke rituelen zijn. Vooral ook omdat het een handeling is waar je gezamenlijk het beste en het liefste en het mooiste voor een ander uitspreekt. Verjaardagen en dan 'lang zal ze leven' zingen bij een taart met kaarsjes, dat is er, nog wel, maar het ritueel verdwijnt in de hapjes en de drankjes.
Ik was in Burgers Zoo en daar was de hele desert vol witte skeletpoppen, er lagen in kruisvorm dodenlichtjes, met daarbij de foto's van dieren die afgelopen jaar gestorven waren in de dierentuin en op een groot schilderij zag je dode dieren naar de dodenhemel lopen en met name de grote oude vrouwelijke chimpansee, de grote moeder van de clan die door Frans de Waal wereldberoemd is geworden, wordt met name genoemd.
Er was een heel altaar ingericht, waar verteld wordt dat er een hoopje zout ligt, om de zielen te zuiveren, water om de dorst van de overledenen te verminderen en als symbool van leven, bloemen om de zielen de weg te laten vinden naar het altaar, speciaal dodenbrood Pan de Muerto dat gebakken wordt voor deze feestdag. En dan is er aromatische rook die het pad vertegenwoordigt tussen leven en dood, en schedels gemaakt van suiker, om je eraan te herinneren dat het leven kortstondig is.
In de dierentuin wordt dus aandacht gegeven aan het Mexicaanse feest van de doden, dat ongeveer gelijk valt met het katholieke Allerheilen en Allerzielen. Het is herfstvakanties, dus er zijn veel families, en kinderen kunnen een puzzeltocht doen en zelf dingen knutselen: doden maskers en Papel Picado, gekleurde slingers in alle kleuren van de regenboog en zwart, die ook door de halve dierentuin hingen op weg naar de desert. Geperforeerd papier met afbeeldingen daarin van skeletjes enzo, dat wind en geluk symboliseert.... Ja, wind en geluk, de geest die waait voor allen...
