Parmigiana, David Grossman

'Ik hebbe jouw gezegd, iz echt heel lekker!', aldus de Sicilaanse M., interieurverzorgster, die me een recept aan de hand heeft gedaan, nadat ik vertelde dat mijn boekenclub bij mij zou komen eten. We geven elkaar een high five. Het heet 'parmigiana', het is een aubergineschotel. Je maakt een tomatensaus met daarin wat knoflook en liefst verse basilicum. Je snijdt de aubergines in lange plakken, smeert ze een beetje in met olijfolie waar wat zout in zit, en je grilt ze. Je kookt eieren. Dan vul je een ovenschaal, eerst met tomatensaus, dan aubergines, plakjes ei en plakjes cheddarkaas. Dan weer tomatensaus... enzovoort. Op het einde een los geklutst ei over alles heen en in de oven. De ham in het oorspronkelijke recept, laat je dan weg, als er een vegetariër mee aan tafel zit.

Bezig zijn met recepten, vind ik als de boekenclub komt eten, altijd wel leuk. Ik dacht eerst om een Perzisch recept op te zoeken, omdat ik las dat het een van de lievelingsmaaltjes is van de familie in het dikke boek dat we gelezen hadden Een vrouw, op de vlucht voor een bericht van David Grossman. Rijst met pijnboompitten en een exotisch kruidje, en ook een aubergineschotel en daar zaten dan abrikozen in verwerkt. Maar gezien mijn fysieke gesteldheid, erg moe wegens slaapgebrek, kwam het er niet van. Het recept van M. viel dus meteen in goede aarde.

Dat boek van Grossman, we waren het er unaniem over eens, is geweldig. Een echt 'zielenboek': het raakt aan alles tegelijk wat er zoal in je interne huishouding kan plaatsvinden, en is tegelijk heel zintuigelijk geschreven. De hoofdpersoon Ora, gaat een trektocht maken door de natuur van Israël, te samen met Avram, de vader van haar zoon Ofer, die zijn zoon nooit gezien heeft. Het was de bedoeling niet: Ora zou de tocht met Ofer maken, ze had de twee rugzakken al ingepakt en dan komt Ofer vertellen dat hij na drie jaar toch weer bijgetekend heeft in het leger.

Het wordt een wandeltocht waarmee Ora als het ware hoopt te voorkomen, dat zij ooit het bericht zal moeten ontvangen dat Ofer gesneuveld is in de oorlog, en het wordt een tocht van loutering. Het gaat over de oorlog van Israël met de buurlanden, over de dynamiek in een gezin, de speciale band van de halfbroers Ofer en Adam, haar andere drie jaar oudere zoon die ze samen met Iljan heeft. Iljan, Avram en Ora zijn elkaars jeugdvrienden, maar Avram komt zeer gehavend en verwond op alle fronten ooit uit de zesdaagse oorlog met Egypte en wordt onbereikbaar. Ora sleurt hem als het ware, geheel onverwacht, deze trektocht in. Het gaat over liefde en vriendschap, over het lot, over angst en die trachten te bezweren, over hoop en het hervinden van onuitroeibare levenslust...

Dan lees je, als het boek uit is in een kort nawoord, dat Uri, de zoon van David Grossman, op driekwart van het manuscript gesneuveld is. Zijn zoons vroegen hem door de telefoon steeds weer wat te vertellen over het boek. Zo hoopte Grossman zelf, door het schrijven van het verhaal, zijn zoons in leven te houden... Ik las het boek gisteren in mijn hangmat voor de tweede keer uit. Het soort boek dat je gerust weer en weer kunt lezen, omdat het je zo dicht op de huid brengt van alles wat er echt toe doet in het menselijk bestaan.