Enige dingen die ik nu denk: de patriottische strijdlust en het door willen gaan zonder op te geven, wat Zelensky nu zo laat zien en waar hij zijn landgenoten toe oproept, een eensgezinde hartstocht voor de eigen natie, is tegelijk ook een deel van de Russische geest. Exact aan de andere kant houdt Poetin al 20 jaar vol dat Oekraïne een deel is van het machtige, glorierijke Rusland. Ik hoop dat Poetin dit herkent, waardoor hij uiteindelijk Zelensky wil ontmoeten. Alleen dat al zou een stap voorwaarts zijn, want tot nu toe vond hij Zelensky een clown en een neo-nazist.
Ik lees dat uit sociologisch onderzoek is gebleken dat meer dan 90 procent van de Russen er geen vertrouwen in heeft dat de staat voor hen zorgt. Hun strategie was altijd: zo onzichtbaar mogelijk zijn, je eigen gang gaan, niet boven het maaiveld uit. Hierdoor zijn er in Rusland in feite twee systemen: die van het Kremlin, het staatsbureau, de officiële lijn en een ander circuit dat een uitgelezen netwerk heeft waar via ruilhandel in goederen en diensten de gewone burger zich staande houdt en het ook redt. Er zijn geluiden dat Poetin nog een dragelijke leider is, dat het allemaal veel slechter kan worden. Het maakt voor mij begrijpelijk waarom er tot nu toe weinig publiekelijk verzet is. En kijk naar die redacteur die op de Staats-tv live zich heeft geuit: haar advocaat zegt dat zij nu spoorloos is…
Dat is de praktijk in Rusland: schijnprocessen, waar de rechterlijke ‘macht’ alleen uitvoert wat er wordt opgedragen en dat doet omdat er eigenlijk geen keuze is. Ook de intellectuelen konden best wel kritische boeken schrijven en bijeenkomsten houden, maar ze zien zelf dat dit ook komt door een simpele calculatie: die club is te klein voor werkelijke invloed: de 280 miljoen Russen moeten vooral middels de staats-tv onder controle worden gehouden en beïnvloedt. Zelfs als Poetin in het land zelf ‘op tournee’ is, dan ziet het geoefend oog dat er constant dezelfde groep acteurs voor affirmerend publiek speelt, met pruiken en al: als visser, als boer enzovoort.
Het hedendaags Moskou ziet er nu hip en trendy uit, alles is er te koop, te eten, te doen, maar het is ook schone schijn. De Rus leeft met het bewustzijn dat er voortdurend een knuppel boven haar hoofd hangt en dat niemand ooit weet waar de klappen zullen vallen en je doodgeknuppeld kan worden. Wie te kritisch wordt en een gevaar kan zijn… Laura Starink bericht over de vele vergiftigingen, ‘ongevallen’, mensen die ineens van corruptie, pedofilie, verduistering, drugscriminaliteit, banden met de maffia beticht worden en in kampen terecht komen. En van sommigen weten wij dat ook, zoals Navalny, de bandleden van Pussy Riot… Is dit dan het westers individualisme, gedreven door het kapitalisme en gewin, dat , tot deze oorlog uitbrak, het westen zichzelf zo’n beetje in slaap heeft gesust? En o, ja Kiev/Kyiv was al een bloeiende culturele stad, de bakermat van Rusland, toen Moskou nog in de modder stond en aan houthandel deed.
Ze besteedt ook een hoofdstuk als een soort ode aan haar Russische vrienden, die ze dus al vanaf haar eigen studententijd in het toenmalig Leningrad kent. Tot diep in de nacht drank, slaapplekken, voedsel met elkaar delen. Het bomen opzetten en de felle discussies over een betere wereld deden mij denken aan mijn eigen studententijd… Het ergste wat ze kan horen, maar wat wel altijd gebeurde , is, dat ze de ‘Russische ziel’ niet begrijpt en dat het westen zó arrogant is…
Ik typ ondertussen in het donker, buiten op het bankje, terwijl een bijna volle maan opstijgt achter het silhouet van een dennenboom en er fluiten nog steeds vogels om mij heen. Ik hoop, wie niet?, op een soort van ondergrondse aardverschuiving, dat die nu gaande is, waar bombardementen en bloedvergieten toch zullen stoppen omdat het Rusland waar Poetin nu de leider van is, toch geen broederenmoord wil, omdat dit de eigen geschiedenis zou besmeuren. Dat beide toch zoeken naar een elegante way-out. En nu heeft de laatste vogel gefloten en is het hier stil. Ik ga naar binnen. ‘Stil maar, wacht maar, alles wordt nieuw’ (?)
