Nederland is deze dagen verdeeld in twee zones. In Amsterdam is het wat grauw en regenachtig, in Utrecht schijn je de Dom niet te kunnen zien door dikke mist en in Nijmegen is alles berijpt en heerst er ijspret en schaatskoorts. Zo was het vroeger natuurlijk ook al. Boven de rivieren heerste vaker donkerte en ziedaar, het Calvinisme groeide welig en onder de rivieren scheen vaker de zon, voedingsstof voor het vrolijker Roomse leven.Trek het plaatje maar door naar heel Europa: in de noordelijke gedeelten ontstonden allerlei mengvormen van het Protestantisme, het Zuiden is onverbeterlijk katholiek gebleven. De zon lijkt mij een belangrijke vormgever : The sun is a mighty good fellow, shining just for you and me... zingt Donovan met zijn lieve bloemenstem. Daar krijg je vriendelijker woorden over God van. Franciscus van Assisi zong zijn Zonnelied: Geprezen ben jij, Heer Zon, die de dag en de nacht verlicht...
In A Celtic Miscellany uitgegeven door de Penquin classics, staat ook een mooi Schots-Keltisch volksgebed: Greeting to you, sun of the seasons, as you travel the skys on high, with your strong steps on the wings of the heights; you are the happy mother of the stars. You sink down in the perilious ocean without harm and without hurt, you rise up on the quiet wave like a young queen in flower.
Opvallend vind ik, de vrouwelijke, zachte en vriendelijke en toch krachtige beeldspraak. Franciscus en zijn eerste broeders hebben gereisd tot in het land van de Kelten en zijn ook door hen beinvloed, zo weet men inmiddels.
De Franciscaanse spiritualiteit die als licht en vreugdevol en als natuurminnend bekend staat, heeft vanaf de twaalfde eeuw weer zijn sporen in het Katholicisme getrokken. Veel franciscaanse mensen in Nederland nu, zijn van huis uit weer protestant: alsof men de zon weer in het leven wil trekken.
De werking van die weldadige zon, voel je des te meer wanneer de kou ijzig en vreeswekkend is. Een Ierse auteur uit de elfde eeuw in hetzelfde boek zegt: Woe to the company of little birds for the keen wind and the cold ice! The blackbird with its dusty back doesnot find a bank it would like, shelter for its side in the Woods of Cuan.
Snug is our cauldron on its hook, restless the blackbird on Leither Cro; snow has crushed the wood here, it is difficult to climb up Benn Bo.
Ik zie dan beelden voor me van de moeizame tocht van Frodo en Sam, onderweg naar Mordor, in The Lord of the Rings. Achtervolgd door de ijswekkende Zwarte Rijders. Tolkien was katholiek en ook hij gebruikt in zijn beelden over de strijd van het goede en het kwade, de contrasten tussen warmte en kou. Het vriendelijke, groene en zonnige landschap van de Gouw waar de hobbits vandaan komen en de onherbergzaamheid van alles wat daarbuiten is.
Franciscus van Assisi dacht zo wellicht met heimwee aan het zonnige Italie en de luchtigheid en het gemak waar vogeltjes daar rond vliegen. Mischien onstaan zo de verhalen dat hij met de vogeltjes kon praten en een duifje op zijn schouder en in zijn handen rustte.
Dezelfde Ierse anonieme auteur uit de elfde eeuw spreekt tot slot zijn toehoorders streng toe: It is foolish for you -take heed of it- to rise from quilt or feather bed; there is much ice on every ford; that is why I say 'Cold'! Die directe toon vind ik wel leuk. Alsof de auteur ook iets zegt van: het is je eigen verantwoordelijkheid om je met warmte te omgeven of in de kou te blijven staan.
