We zijn onszelf niet

Goh, wat heb ik met haar te doen. D. die even in het Wijkcentrum komt, afgepeigerd, nauwelijks uit haar woorden komend. Ze laaft zich, lijkt het, aan even het gewone, wat gezelligheid. D. die eerst de gangmaakster was, vol grapjes, alert, voor de duvel niet bang, dansend op een stoel. Haar man J. en zij: een mooi stel om te zien, altijd heel verzorgd en smaakvol gekleed, D. die rustig felrode gebloemde jurkjes droeg met kleurige oorbellen en armbanden. Zo uitspattend vrolijk heb ik haar verschijning al lang niet gezien...

J. heeft Alzheimer. 'Hij had het beter zwaar aan zijn hart kunnen hebben', zei D. onlangs tegen me. Ja, dat beaamde ik. Dat is overzichtelijk, je weet waar je aan toe bent. J. was vroeger zo'n fijne man, altijd attent, altijd lief en zorgzaam. Maar nu? Onverwachte aanvallen van drift en onbeheerstheid. Al twee keer in dit jaar bleef ook D. een poosje weg en ging het de ronde dat ze zich wellicht zelf  zou laten opnemen. Overspannen.

J. kan nog wel kaarten; jokeren. Standaard bestelt hij dan voor D. de drankjes. De ene keer is hij aanwezig en maakt een grapje, maar steeds vaker staat hij aan de bar, kijkt als het ware dwars door mij heen, een zwart gat in en zegt dan tegen me: 'Je weet het ondertussen wel, hé, je weet het wel'. Ja, zeg ik dan vrolijk, een Cola Light en een Cassis, met een glas en een rietje. 'Juist ja, meisje, goed zo". Hij neemt de drankjes mee en vergeet altijd het wisselgeld.

Hoe lang kan dit nog doorgaan? Deze dagen las ik We zijn onszelf niet van de Amerikaan Matthew Thomas. Uit de boekenkast in de bieb gepakt om de titel en toen bleek het te gaan over een gezin in New York waar de man, een hersenonderzoeker, Alzheimer krijgt en zijn vrouw, een verpleegkundige hem zo lang mogelijk thuis verzorgd en er ook alles aandoet om het te camoufleren.Steeds weer zag ik  D. en J. door de beschrijvingen heen. Wat gebeurd daar al achter de schermen? Hoeveel schrik en angst maakt D. dagelijks mee?

De titel van het boek triggert trouwens ook nog een andere werkelijkheid:  We  zijn onszelf niet. Niet alleen degene die Alzheimer heeft: Ook Eileen, zijn echtgenote, dochter van eenvoudige Ierse immigranten droomt haar hele leven dat het anders is, dan het is. Zo fantaseert ze dat een oude schoolvriendin haar jaren en jaren later nog zal herkennen en haar zal ondersteunen. Ze rijdt langs het huis, ze zien elkaar, maar ze wordt niet herkent. Dus dan doet ze ook maar, alsof ze de ander niet kent.

Een boek dat uiteindelijk gaat over het algemene menselijke tekort. Heel geschikt om te lezen aan het water, in de zon en de natuur. In de winter tussen vier muren in, had ik het misschien weggelegd. Het is zo droevig ook, zoveel proberen en zelden met jezelf samenvallen.