Ooit zag ik een documentaire en die ging over de verarmde adel in Nederland. Jonkvrouwen en heren, graven en gravinnen, die een gigantisch erfgoed van kastelen, bossen en landerijen in de familie proberen te houden, zich verantwoordelijk voelen voor het behoud daarvan en dus letterlijk een boterham zonder beleg aten. Nu mijn beide ouders dood zijn kan ik me het iets beter voorstellen: je houdt je als vanzelf bezig wat hun erfgoed is, en wat je van hen met je mee wil dragen.
Maar toen dacht ik: jeetje! Verkopen die handel! Wat moet je ermee? Ga zelf leven in plaats van een bestaansstrijd voeren om iets wat geweest is. In Venetië speelt dit denk ik ook: dan heb je het Palazzo geërfd vanuit je familie, maar hoe onderhoud je het? Waar haal je het geld vandaan? Het verhuren aan de Biënnale is dan een optie. Er is een Palazzo waar ik al een paar jaar weer terechtkom: voor in een klein kamertje zit er een mannetje tussen de papieren achter een computer en die je wijst naar de zalen waar de tentoonstelling is en onderwijl loop je door lege zalen ofwel kamers, waar rijen stoeltjes bij een klavecimbel erop wijzen dat daar wel eens wordt opgetreden, sommig meubilair een plastic hoes heeft, maar een bankje met ingezakte kussens wijst weer op dagelijks gebruik door de zitplekken. Ergens uit een klein kamertje achteraf klinkt daar steevast een tv die keihard aanstaat. Een jaar schuifelde er een morsig mannetje uit.
In het Diasporapaviljoen in Palazzo Pisani Santa Marina kreeg ik daar ook een inkijkje over. Ik kwam er ook om Khadha Saye eer te bewijzen, ik heb aan haar een blogje gewijd, ze is omgekomen in een brand in een flatgebouw dat al als niet brandveilig bekend was. Ze maakt geheimzinnige foto's, waar ze zelf op staat, zich onderwerpend aan genezende rituelen uit haar geboorteland Gambia. Het is niet anders: juist doordat ze gestorven is op zo'n navrante wijze maken de foto's extra indrukwekkend en betekenisvol. Misschien was ik er anders wel aan voorbij gelopen, ze hing in een bescheiden hoekje.
Er zat een jonge vrouw op een stoel naast. Ik vroeg haar of ze dat wist dat Khada Saye dood was. O ja, dat wist ze, ze kende haar. Ze was een medestudente, zij studeerde theater en mediakunst. Ja, er werd verder geen aandacht aan besteed op de tentoonstelling zelf, omdat alle kunstenaars en anoniem exposeerden, zodat niet meteen duidelijk was dat er gerenommeerde mensen meededen, zoals Isaac Julien, en studenten. Khadha Saya was een studente, een expressieve persoonlijkheid en ze heeft nog eigenhandig de foto's opgehangen. Ze was nu misschien nu wel al bekender, omdat ze dood was... zei ze. Nou dat is dan toch fijn om te weten, met name voor haar moeder, als nabestaande, lijkt me.
Het blijkt dat studenten van de kunstacademie in London het paviljoen met drie mensen tegelijk voor twee weken lang bemensen. dan worden ze afgelost door anderen. Voor haar een gelegenheid om iets van Venetië mee te maken, al was ze op haar vrije dag alleen nog maar naar het Lido op het strand gaan liggen. Ze sliepen en woonden in andere kamers, maar ja, dat was ook een beetje problematisch. Want de eigenaars van het Palazzo verhuurden hun eigen woonruimte ook als B&B en als dat zo was dan moesten ze hun ruimte ineens delen, dus zo ongeveer afstaan aan die eigenaars die ook weer een slaapplek nodig hadden. Zo was het niet afgesproken... Dat klinkt mij ook naar eigenaren die de eindjes koste wat kost aan elkaar moeten knopen, om het Palazzo te kunnen behouden. Zo heeft een ieder een eigen opdracht in het leven...