Dit soort van mijmering ontstaat nu, omdat ik een aflevering bekeek van de televisievertelling van Wim Kayzer, alweer uit 1995 Vertrouwd en o zo vreemd en daarna ook weer in het gelijknamige boek ging lezen. Hij brengt in een kasteel wetenschappers, schrijvers, kunstenaars en uitzonderlijke individuen bij elkaar, op zoek naar de rol en de betekenis van het geheugen en het bewustzijn.
Nu was ik gefocust op de individuen. Ze zijn als het ware de wonderlijke paradijsvogels van ons brein: dát kan dus ook, denk je dan. Zoals Gabriël Minne, een Belg die schoolborden vol cijfers met ingewikkelde berekeningen helemaal kan reproduceren, maar in het geheel niet geïnteresseerd is in lezen of het wereldgebeuren en voor wie muziek alleen maar akelige klanken zijn. Of mevrouw Nobbe: al diep in de Alzheimer, maar haar gezicht gaat glanzen bij kinderliedjes van vroeger en ze neuriet mee. En Derek Paravicini, blind, twaalf jaar, autistisch?, ongeveer twee en een half jaar oud als je met hem spreekt, maar een fantastische musicus op de piano.
En dan heb je Moriz Kommer: hij heeft na een hersenbloeding een geheugen voor de laatste drie minuten en daarna vergeet hij weer alles. Steeds opnieuw herhaalt hij zich, alles begint steeds opnieuw. Hij vind zich zelf een gelukkig en tevreden mens. Hij weet dat hij geheugenverlies heeft, maar hoe ernstig? Voor Gon, zijn vrouw is het veel erger. Ze zegt dat ze zich soms robotachtig voelt omdat ze steeds maar moet blijven herhalen, geen echte gesprekken met hem kan voeren. Niet boos en ongeduldig kan zijn omdat Moritz helemaal niet zou begrijpen waarom dit zo is. Wat een verantwoordelijkheid heb je dan. Hij kent en herkent haar wel, zijn leven zou instorten als zij niet in zijn omgeving was, maar hoe moet het leven voor haar zijn? Ze zit vast in een soort van loop, elke keer weer, eindeloos. Ik weet niet of ik dat zou kunnen: bij iemand blijven, in de meest letterlijke zin.
Mooi is de wereld van Richard Wawro. Zo is in ieder geval de sfeer van zijn schilderijen, die hij met oliekrijtjes maakt. Soms omdat hij het in het echt gezien heeft, soms vanaf een foto in een tijdschrift. Maar hij kopieert niet: ze stralen van warmte en verte, en poëzie. Thatcher heeft schilderijen van hem gekocht en ook de vorige Paus. Je kunt niet met hem praten, maar hij weet feilloos alles, wanneer iets gebeurd is. Dankzij zijn ouders, is het zo goed met hem gegaan. De vader vertelt dat zij het advies kregen: stop hem in een inrichting, krijg een nieuw kind...
Dat leven van Richard Wawro lijkt zonder zorgen. Zijn schilderijen lijken zich te verheffen uit het alledaagse en banale. Dat is zijn geschenk, ook aan zijn ouders lijkt me, waardoor het makkelijker is om aan ander met voortdurende zorg te omringen .Iets in dat brein, wens je iedereen en jezelf toe. Uitzichten maken die je over de wereld zelf het gevoel geven van 'Vertrouwd en o zo vreemd'.
