Kwesties

Er zijn twee kwesties die mij nu bezig houden, maar of dat past in een blogje? ... De ene is: er is nu de Klimaattop in Madrid, op een bepaald niveau weet bijna iedereen ondertussen wel dat er iets moet gebeuren, naar hoe?, ‘tussen droom en daad staan praktische bezwaren...’ Jonathan Saffran Foer heeft het over een wave die moet ontstaan, daarvan weet je nooit exact wie die begonnen is, maar ineens doet iedereen mee. Ik denk dat er iets van een totaal ander verhaal over onszelf en over wat goed en kwaad is moet ontstaan.

Ik las De Erecode. Hoe morele revoluties plaatsvinden van Kwame Anthony Affriah, een Brits-Ghanees filosoof. Hij noemt drie praktijken die eerst eeuwenlang vanzelfsprekend waren, maar ineens in een stroomversnelling veranderden. De eerste is het duel. Vroeger was het gewoon om een geschil op te lossen net een man-tegenover-man schietduel waarin er eentje dan dood ging. Het was voor de gentlemen, gepaard met rituelen, ik zie ze zó voor mij uit oude films. Dat was een sjieke oplossing. Maar toen sijpelde het gebruik door naar het gewone volk en ‘ineens’ was het geen handeling vol eer en is het snel afgeschaft.

Het tweede voorbeeld is de voetinbinding bij Chinese vrouwen. Eeuwenlang een kwestie van eer en esthetiek om dit zo te doen en hoe hoger in de keizerlijke regionen hoe perfecter dit werd gedaan. Maar ook het gewone volk streefde ernaar om dit voor elkaar te krijgen. Maar met die kleine voetjes kom je moeilijk vooruit. Ik vind het persoonlijk heel eng, in de nalatenschap van mijn ouders waren ook twee mooi bewerkte, geborduurde zijden schoentjes in een klein glazen kastje,maar niemand wilde ze uiteindelijk in huis hebben, omdat je nu de horror ervan ziet. Maar toen niet: de adellijke vrouwen vonden het een eer om vooral rondgedragen te worden in stoelen, maar die luxe was niet mogelijk voor het werkend volk. Dit veranderde toen juist de adel als eerst in contact kwam met het Westen en daar status en intelligentie van vrouwen en mannen meer aan dynamiek en bewegelijkheid was verbonden. Ineens wankelde de erecode rondom ingebonden voeten, het beeld kantelde en de praktijk is relatief snel verdwenen.

Het derde voorbeeld is alles rondom de slavernij: het hoorde bij de eer van de blanken om de wereld om hen heen te ontwikkelen en daarvoor mensen die inferieur waren, minder een écht, volmaakt soort mens als dat zij zelf waren, daarvoor in te zetten. Een volmaakte wereld kan alleen gemaakt worden door volmaakte mensen...Ook de vanzelfsprekendheid van koloniën en vrouwen die geen kiesrecht hadden, hebben dezelfde vooronderstelling: ze kunnen het niet zelf, ze bakken er niks van, het hoort
bij onze erecode (die van blanke mannen, dus) om voor hen de dienst uit te maken. Totdat al die anderen hun stem verhieven en ineens boekte de twintigste eeuw gigantische vooruitgang hieromtrent; dat zijn morele revoluties.

Maar nu dan de 21ste eeuw en ons klimaat. De erecode heeft te maken met respect: voor jezelf en de groep waarbij je hoort. Omdat deze elkaar steeds bevestigen kan een praktijk voortgang hebben. En dan ineens gaat dat afbrokkelen, er komen gaten in dat vangnet van respect en eer waarin elk individu daarin, zich gedragen weet. De wereldwijde erecode lijkt nu te zijn dat wij vooruitgang willen boeken, welvaart voor iedereen en daar is het kapitalistische wereldbeeld voor nodig en zo is de wereld ook ingericht, de volgende generatie moet het beter hebben, ze stuwen elkaar vooruit. Ook bij het boerenprotest viel dat geluid mij op: ik wil aan mijn kinderen een gezond boerenbedrijf kunnen achterlaten, wat ook nog kan groeien. 

Groei en vooruitgang dat lijkt de erecode waarin de wereld gevangen zit, denkend dat dit  het vangnet is dat een ieder draagt... Dat er een aarde is waarop iedereen leeft, dat is zo vanzelfsprekend dat je
niet kunt voorstellen dat deze er niet meer zou zijn. Het is ten diepste even onvoorstelbaar als je eigen dood.... Of zoals een vis het water niet ziet waarin zij leeft.... Ik denk dat het zou helpen als we in termen van eer en erecode zouden gaan denken: het is gewoonweg eerloos om de volgende generatie op te zadelen met een steeds meer bedreigde aarde, het is onze eer te na, om daar niet nú iets aan te gaan doen. In feite lijkt er nou ook iets van een verandering in de lucht te gaan hangen omdat, net zoals bij de slavernij en de vrouwenemancipatie, de betrokkenen hun stem verheffen, zoals Greta Thunberg. Zij wordt nog steeds in de media ‘een activiste’ genoemd, zoals dat gold voor ‘de feministen’ en zoals Gandhi en Mandela, die een deel van hun leven voor ‘de goede zaak’ in de gevangenis doorbrachten...

Dit denk ik nu, zittend op mijn bank en wachtend op de aannemer die in de kruipruimte gaat kijken of het water aldaar kwaad kan... Ik leef mijn leventje boven de kruipruimte, en heb vooralsnog nergens last van, en ik heb nu niks te doen dan wachten en onderwijl fantaseer ik nu dus over een soort hashtag a la MeToo, een wave die ook ineens in een korte tijd veel bewerkstelligde, wat voor die tijd gewoon leek. Iets van #HoeEerloosWilJeZijn? Wég van alle praktische bezwaren en de vanzelfsprekende gedacht dat ‘groei’ te maken heeft met meer, meer meer. 

Tja... en wat was nu die andere kwestie? Die gaat over de titel van de tv-documentaire ’Mijn seks is stuk’, van Lize Korpershoek. Alsof seks een speeltje is, een ‘dingetje’ tussen twee mensen en iets is wat je wel of niet kunt hebben en wat stuk kan gaan. Voor mij is seks in de grond ‘De taal van het lichaam’. Oneindig gevarieerd en genuanceerd, gaande door alle lagen van je emoties en een oerverlangen naar verbinding wakker houdend. Altijd aanwezig, want je hebt dat lichaam, ook als je alleen leeft, want de taal van jouw lichaam stopt nooit. Ik ken het geval van een vrouw die ooit toestond dat haar man die seks dan maar bij een ander ging halen. Om vervolgens op oude leeftijd, dus levenslang zo lijkt het, verwikkeld te raken in een driehoeksverhouding die zij niet zag aankomen, omdat seks voor haar een ding en een behoefte was. En haar man en die andere vrouw zitten vast in de erecode van ‘een veilige thuishaven willen zijn’ en de ervaring dat de seks toch meer dan een hobby of een extraatje is. 

En de aannemer is nog steeds niet gearriveerd, hij heeft nog vier minuten binnen de afgesproken tijd.

Wat een raar blogje is dit... En nu is de tijd voorbij... is het nu mijn eer te na, om het huis te gaan verlaten? Ik had het plan om naar de sauna te gaan, gelukkig had ik nog niet gereserveerd, want zomaar het huis uitlopen nu, dat had toch niet rustig aangevoeld. Het is het soort onrust als dat ik niet wil dat de mensen op de aarde nu weglopen van hun eigen huis. Maar om dit te fiksen kan ik toch niks anders doen dan wachten. Zoals nu, nog even, hoop ik, op die aannemer.