Wat verder nog aan kerstversiering? Nou, niks maar dacht ik aanvankelijk, het is bij mij in huis al altijd kermis of kerstmis, overal kleur en vol met spul. Maar nu hangen er toch vier glazen kerstballen met daarin gouden engeltjes, op elke hoek van de vierkante lantaarn boven mijn tafel. Het hoort bij het allerlaatste wat ik nog uit de garage van mijn ouders heb gehaald. Ik zag ze glanzen in de doos en zag ze tegelijk ook glanzen boven de eettafel in kerstsfeer, vroeger thuis. Die tafel werd in de tijden van weleer echt opgetuigd voor het kerstdiner en Vader schreef in quasi-Frans de verschillende gangen op een menukaart met zinnen als legumes à la Christine; de naam van Moeder.
Ach. Mijn ouders... ik pakte een van de kleine fotoboekjes die ik heb samengesteld uit hun reisalbums. Twintig jaar geleden waren ze in oktober in Amerika. Ik zie Vader snuffelen bij de First County Library in the United States, 1886, ze zitten op een bankje onder een veranda van een groot wit houten huis, turen door verrekijkers naar bizons, staan bij een huifkar en prachtige herfstkleuren op de bergen. Dit is het land dat ooit kilometer voor kilometer veroverd is geweest door emigranten. Ik herinner me zelf uit Amerika een mormoonse nederzetting bij Capitol Reef National Park, er leefden nog nazaten van die eerstelingen en die wees op de groene boomgaard midden tussen de bergen, hoe zwaar dat geweest moet zijn om rotsachtige bodem te bewerken tot vruchtbare grond.
Ik snuffelde in mijn eigen fotoalbums, waar was ik zelf in 1999? Het is nog zo’n groot papieren fotoalbum met doorzichtig vloeipapier tussen de bladzijden, weinig foto’s en de mooiste kregen een hele bladzijde voor zich alleen en er zitten ook ansichtkaarten tussen in en uitgeknipte fotokopietjes van de route en Thaise woordenlijstjes over eten. Sommige foto’s herinner ik mij nog zó goed.
Het is allemaal voorbij, het komt nooit meer terug en dat is wat ik lees op een plakkaat met een gedicht van ene Vernon Goodnight dat een van mijn ouders in Amerika gefotografeerd heeft. Zij lazen dat dus 20 jaar geleden en het raakte hen en daarom maakten zij er een foto van, het gaat over de emigranten, maar nu ik het lees, gaat het ook over hen en allen die gegaan zijn:
Still the wagons rolled on
and the rust got deeper
The column moved westward
as the route got steeper
Teams dropped from exhaustion
in the summer heat
As the emigrants pressed on
defying defeat
They met Indians who were friends
and many that were foe
They saw days of drought
and blinding snow
Only one thing was certain
along this wagon track
There was absolutely
No Turning Back
