Het bos lijkt nu net een canvas waarop ik andere ervaringen schilder. Waar ik ook ben, het beeld van het bos blijft ook aanwezig. Het resulteert in een deste intenser ervaren van wat ik om mij heen zie. Alles roept een associatieveld aan verhalen op. Ik zag het beeld van een jonge vrouw in een plantsoen en dacht aan Moeder, die op die leeftijd vanuit Indonesië ineens in Utrecht werd geplant. Het bleek de verzetsvrouw Truus van Lier te zijn die documenten heeft gesmokkeld en daar ter plekke iemand had gefusilleerd die op het punt stond een aantal Joden op te pakken. Zij heeft de oorlog zelf niet overleefd. Ik zag allereerst vastberadenheid en iets van onverzettelijkheid: moeders karakter was ineens nabij. De gracht met gekleurd blad: zo zag zij dit bij aankomst voor het eerst: ‘Herfst’, voordat de kou van de winter inviel.
Het was een milde, bijna warme dag. Ik zat in een binnentuin en hoorde klokkenspel vanuit de kathedraal. Ik moest lachen om de sorteerhoed uit Harry Potter, die nu als lichtobject er zweefde; zo’n heel ander sfeer dan die van de katholieke clerus. De enige dienst die ik er heb meegemaakt was notabene een priesterwijding…Er zat op het einde van de dag een jongen in zijn frietje te prikken, terwijl ik bij het station een bakje kibbeling at. Uitgebreid gaf hij raad aan zijn vriend die naast mij zat: ‘Je kúnt dat wel zo gaan doen, maar het is gezonder als je het laat. Iemand moet het ook zelf kunnen uitzoeken.’ Zó schattig, denk ik dan, als ‘oude vrouw’. En dat zo’n jonge jongen dat al weet: ik moet deze woorden nog steeds tegen mezelf spreken…
Ik was naar de tentoonstelling GOSPEL, in museum Het Catherijneconvent. Heel erg de moeite waard; hartverwarmend. ‘Oh, Happy Day!’ is het leitmotiv. Al die hoop en kracht die er in de muziek zit, hoe deze via de slavernij, de burgerbeweging voor gelijke rechten voor zwart en wit in Amerika, de hedendaagse muziek is binnen gewandeld. Of beter gezegd: de jazz, pop, soul, R&B, hiphop is niet denkbaar zonder de invloed van de gospel. En dan het relatief grote aantal invloedrijke vrouwen: Clara Ward, Rosetta Tharp, Mahalia Jackson, Aretha Franklin.
Ik dacht aan de mijmering van vriend L. over ‘charisma en performance’. Is er een optreden mogelijk zonder charisma? In de gospel in ieder geval niet. Wat is charisma? Misschien niet meer en niet minder, dan dat je zélf overtuigd bent, dat wat je doet écht is, en je het in zekere zin niet kunt laten…Ik dacht eraan dat mij ooit gevraagd was door de Clarissen om in hun kapel meditatie te geven. Ik zei zonder nadenken meteen ‘Ja’. Ik had het nog nooit gedaan, maar iets in mij had geen twijfel dat het goed zou gaan. Na de eerste meditatie zei men: Het lijkt alsof je het al jaren hebt gedaan. Aan ‘performance’ kun je wel een beetje schaven. Je kunt doelbewust ‘professionaliseren’.Maar iets eronder, dat wat het draagt, het enthousiasme, dat kun je zelf niet maken. In de grondbetekenis van het woord ‘enthousiasme ‘ zit het Griekse en-theou: in-God-zijn…Wie of wat ‘God’ ook is: Gospel laat zien dat het met liefde, hoop, warmte en kracht van doen heeft. Alle dogma’s daaromtrent kunnen verder overboord.
Misschien dat dit liedje, hier gezongen door Rosetta Tharp in 1960, het wel goed samenvat. Een ieder heeft een lichtje dat kan schijnen. Ieder op een eigen wijze. Een extraverte persoonlijkheid doet dit anders, dan iemand die introvert is. Een vriend van mij kreeg ooit te horen dat zijn aanwezigheid als ‘indirect licht’ was. Hij beschouwde dit als een compliment.
