maandag 18 april 2011

Vorm van leven

Gisteren was het de tijd om eens helemaal languit in de tuin met wat boekjes te zitten en te liggen. Ik las Elsschot, voor de boekenclub, Dwaallicht en Tjilp maar hij kan me niet bekoren. Waarom toch is deze schrijver zó geroemd en gelouterd? Vooral de blij kraaiende Matthijs van Nieuwkerk over Elsschot in DWDD kan ik niet rijmen met de sfeer van bedompte burgerlijkheid waar de hoofdpersoon, die volgens Elsschot steeds autobiografisch is, zich in bevindt. Er valt voor alsnog geen kwartje.

Gelukkig las ik een ander boekje waardoor de dag lezen toch als welbesteed aanvoelde: Een vorm van leven van Amélie Nothomb. Al eerder was ik begonnen in een van haar boekjes, dit verwijst naar het formaat, dun, o.a. De Hongerkunstenaar, maar dat legde ik na enkele pagina's weer weg. Er zat iets van venijn in, een beetje boosaardig, je krijgt inzage in de hersenpan van mensen met rare kronkelige gevoelens en gedachten en daar moet je maar zin an hebben. Er zijn mensen hooked aan haar, schijnt het, die willen alles lezen... gaat het dan om herkenning? Je mag bijna hopen van niet.

Maar Een vorm van leven leest als een sneltrein en je zit er meteen helemaal in. Leuk formaat, lekker grote letters, ook heel prettig. Amélie Nothcomb (ze is dus haar eigen romanfiguur), krijgt op 18-12-2008 een brief van een Amerikaanse soldaat die gelegerd is in Bagdad, Melvin Mapple. Er ontspint zich een briefwisseling tussen hen, waar blijkt dat deze soldaat uit protest en onmacht over de oorlogssituatie, zich volvreet, 100 kilo is hij bijgekomen sinds hij in Irak gelegerd is.

Hij verkneutert zich hierin. Hij kost het leger hopen aan geld, aan voedsel, aan extra te maken legerkleding en zijn grootste overwinning is het moment dat hij niet meer in een tank past. Amélie Nothomb reageert, je leest haar bijgedachten daarover, zwaarlijvigheid als vorm van leven, twee levens, want zijn vet voelt als hij ligt alsof er een geliefde bovenop hem ligt, die hij Sheherazade gedoopt heeft.

Er komt een ontknoping, het is niet wat het is, ze besluit hem op te zoeken. Maar vlak voor de landing in Amerika, vraagt ze zich af waar ze mee bezig is. Waarom wil ze hem bezoeken? De enige wijze om zich eraan te ontrekken is om op de binnenkomstformulieren die in het vliegtuig uitgedeeld worden te liegen: hebt u terroristische intenties? Ja. Draagt u een wapen bij U? Ja... en dan maar zien wat er gebeurt, Melvin Mapplle die haar in al zijn zwaarlijvigheid zou komen ophalen van het vliegtuig, zou ze zo kunnen ontwijken. Of is dat niet nodig?

Uiteindelijk blijft er een ding over: het boek, dat Een vorm van leven heet. En een vorm van leven is. Het verhaal implodeert in zichzelf. Knap verzonnen. Amélie Nothomb verwijst zo, door vorm en inhoud van het boek naar een zeer vitaal besef: dat leven altijd schijn en werkelijkheid ineen is en de verbeelding daarin het samenhangende en scheppende principe is.