vrijdag 9 december 2011

Neil en Matteo

Hoeveel heeft een mens te kiezen in het leven? Niet veel. Je wordt maar ergens op deze aardbol geworpen en hebt het te doen met de omstandigheden die er om je heen zijn. Daarbij heb je het ook nog eens te doen met je eigen genenpakketje: ben je bedeeld met een dromerige geest, bijvoorbeeld, dan zal dat je hele leven mede bepalen. Geloof ik.

In de langstlopende tv-documentaire tot nu toe 7-Up t/m 49 Up, is het motto: Geef me een kind van 7 en ik vertel je wat hij is als die 50 is. Het is nu voor 19,95 euri te koop, o.a bij de Bijenkorf en ik hoefde geen moment te twijfelen. Kinderen uit o.a. de Britse upperclass en uit the lower East End van London, zijn gevolgd en om de 7 jaar kwam de camera weer poolshoogte nemen. Maar niet het standenverschil lijkt doorslaggevend of elk in zijn eigen soort leventje op haar 49-ste zegt of je leven tot nu toe succesvol was, maar veel meer dat genenpakketje.

Tony, bijvoorbeeld uit de Lower East End zegt als 7-jarige: Is it important to fight? Yes, yes, yes! I wanna be a jockey! , roept hij ook. Op zijn veertiende is hij in de leer om jockey te worden, op zijn 21 ste blijkt dat mislukt. Drie wedstrijden had hij gereden, toen was de droom voorbij. Maar niet getreurd: hij werd een Londense taxichauffeur, hij verdient wat bij met een acteerbaantje, golft als hobby, hij verhuisd naar een betere buurt en op zijn 49ste hebben hij en zijn vrouw een tweede huis in Spanje gekocht. Het huwelijk had op zijn 42-ste een giga-dip omdat zijn vrouw hem op heterdaad betrapte met een ander. Van het heel verliefde, onschuldige stel op de bank op zijn 21-ste was niks meer over.Maar Tony zal vechten voor zijn huwelijk, zegt ie, en bij 49 lijkt de vrede te zijn wedergekeerd.

Neil is een dromerig jongetje dat ik me in real time toen de afleveringen voor het eerst op de tv kwamen, het best herinner. Op zijn 21-ste is het hem niet gelukt om het eerste jaar op de universiteit van Oxford te slagen en is hij een ongeschoolde arbeider geworden die leeft in een gekraakt huis. Op zijn 28-ste woont hij in een oude caravan bij een meer in Schotland. Indertijd, terwijl ik ongeveer dezelfde leeftijd had, vond ik dat wel wat aantrekkelijks hebben: wars van burgelijkheid, op zoek naar authenciteit enzo. Nu zie ik, dat hij zijn stukgegane Oxforddroom nooit echt te boven is gekomen. Geen vechter, zoals Tony, die vanzelfsprekend iets maakt en doet met zijn omgeving, maar hypergevoelig, met een groot verlangen iets voor de wereld te betekenen. Als jongetje van 7 huppelt hij over het trottoir en ergens is dat huppelen overgegaan in een soort van struikelen.

Ik zag de afgelopen tijd ook de Italiaanse film La meglio Gioventu, een oude hit, die in 2003 in Cannes de beste film was. Ook hier volg je twee broers in een beetje dezelfde tijd: van de zestiger jaren tot na 2000. Bij de ene broer Nicola, de teloorgang van zijn grote liefde: zij wordt radicaal en gaat bij de Rode Brigade en verlaat hem en zijn dochtertje, hij voedt haar alleen op, langzaam krijgt hij grijze haren. De andere broer Matteo gaat bij de politie. Ze zouden als jongemannen samen naar de Noordkaap gaan, maar Matteo besluit op het allerlaatste moment om niet mee te gaan: hij gaat vrijwillig het leger in

Matteo heeft een huis vol poëzie en boeken, maar in het dagelijkse leven is hij een harde M. E. politieman, keihard op zoek naar rechtvaardigheid, een alleenganger, iemand die zich niet bindt. Hij heeft behoefte aan regels en duidelijkheid, zegt hij, als iemand hem vraagt naar zijn keuze. Hij wordt geraakt, verliefd?, op een vrouw die op haar beurt de korte eerste ontmoeting met hem op een terras in Palermo, nooit vergeten is. Zij maakte daar foto's en hij raadt haar aan om naar de binnenkant van mensen op zoek te gaan, verder te kijken, een ieder heeft een verhaal, zegt hij. Ze ontmoeten elkaar jaren later weer in een bieb in Rome, de bieb die hij haar had aangeprezen als ideale werkplek. Hij herinnert zich niks meer van zijn woorden toen, op dat terras.

Zijn einde kwam voor mij toch onverwacht. Hij dreigt de controle over zijn leven kwijt te raken, door haar. Ik heb alles in mijn leven onder controle! roept hij. Dat is niet waar! Niet met mij!, zegt zij. Hij stuurt haar weg uit zijn leven. Op oudejaarsnacht probeert hij haar 2 keer te bellen. Zij is thuis, maar hij spreekt niks in en zij laat de hoorn overgaan en neemt niet op. Dan, tijdens het vuurwerk geeft hij de planten op zijn balcon water. Hij doet zijn schoenen uit. En hij springt.

Hoe kan dat? Matteo lijkt op Neil. Heel gevoelig, vol fantasie. Regels en wetten moesten hem redden: extreme aanpassing aan wat hoort. Dan kun je niet mislukken, dacht hij. Maar het mislukte wel. Een succesvol werkend leven is niet hetzelfde als een ziel die op haar bestemming wil komen. Die ziel zoekt en maakt instincieve keuzes. Neil is op zijn 42ste gemeente raadslid in Hackney, een voorstad van London. Pro Deo, hij leeft nog altijd van een sociale uitkering, maar is gelukkiger dan ooit. Op zijn 49ste is hij weer teruggekeerd naar het platteland, maar ook daar actief in de plaatselijke politiek.

Hij loopt door de groene heuvels en hij zegt struikelend en stamelend zoiets van een vermoeden dat wanneer hij zo wandelt en de natuur tot zich door laat dringen, hij het idee heeft dat dit hem brengt bij het echte leven. Hoe zou het met hem gaan op zijn 56 ste? Ergens heeft hij geleerd om te leven met zijn mogelijkheden en beperkingen. In zijn leven heeft hij vanaf den beginne maatschapplijke status losgelaten.

De wijze van Matteo en die van Neil lijken mij de twee zijden van een hangbrug van touw, waarop de gevoelige dromers onder ons altijd balanceren, om over de afgrond van het bestaan de overkant te bereiken. Wie eén zijde uit het oog verliest, krijgt een hangbrug die scheef gaat staan en uiteindelijk breken kan. Wie oog houdt voor beide zijden: aanpassing én authenticiteit, zal haar ziel thuis brengen en aankomen op haar bestemming.