Afgelopen weekend een boek en een film tot me genomen die beide op een heel eigen wijze laten zien hoe vitaal en noodzakelijk het is om je zelf te kunnen vergeven. Het boek was Nemesis van Philip Roth en de film was Eat, Pray, Love naar het gelijknamige boek van Elisabeth Gilbert. Het laatste is het moderne verhaal van een moderne vrouw, Gilbert herself, die op zoek gaat naar zichzelf. In het eerste bestaat dat thema nog niet: het speelt zich af in 1944 in Newark, in Amerika waar een hele stad geteisterd word door een polio epidemie.Nemesis is de Griekse godin van de wraak voor iemand die aan hoogmoed, hybris, lijdt. Dat doet Buck Cantor zo blijkt op het einde van zijn leven. In 1944 was hij een 23 jarige gymleraar op speel en sportvelden in zijn stad. De polio maakt dodelijke slachtoffers, hij heeft een vriendin in een ander stad, die hem aanspoort zijn baan op te geven en begeleider te worden in een zomerkamp, hoog in de bergen. Hij wil aanvankelijk niet, hij wil zijn leerlingen niet in de steek laten, maar hij gaat uiteindelijk toch.
Eat, pray, love begint met het huwelijk van Gilbert. Een man die nog steeds van haar houdt, maar zij is eigenlijk ongelukkig en verlaat hem, op zoek naar... ja, wat? Er is een mop die ze zich herinnert: een bedelaar smeekt bij een heiligenbeeld, alsjeblieft, geef me het winnende lot uit de loterij! Eindelijk kan het beeld zelf spreken, daalt van zijn sokkel af en zegt tegen de bedelaar: alsjeblieft, ga een lot kopen! Gilbert geeft zichzelf drie loten: ze gaat naar Rome, om te genieten van het heerlijke Italiaanse eten, ze gaat naar India, naar de goeroe van een ex-liefde, nog na haar man, bij wie ze ontdekt dat een liefje er niet toe kan dienen om jezelf eigenwaarde te geven en ze zal terug gaan naar Bali, waar een medicijnman haar de eerste vingerwijzing gaf naar geluk.
De film is een lust voor het oog; ik zag mezelf weer fietsen in Bali en wandelen in Rome, en voelen dat de rust die je al mediterend verkrijgt, werkelijk gelukkig maakt. Het boek heb ik in een ruk uitgelezen: de polio die om zich heen grijpt in de multiculturele gemeenschap van zo'n stad, van de Italiaanse naar de Joodse, de dood en verlamming , de angst...wat zou ik doen? Het ontvluchten, zeker weten, als ik kon, de romantische bergen in, op zomerkamp met je liefje.
Maar dan blijkt er in het zomerkamp een eerste slachtoffer te vallen van polio en Buckley is ervan overtuigd dat hij de polio daarheen heeft gebracht. Wat waarschijnlijk ook zo is. Hij krijgt zelf polio en wordt kreupel. En hij vergeeft het zichzelf niet. Zijn liefje wil gewoon met hem trouwen, hij wijst haar af in de overtuiging dat ze ooit gelukkig zal worden met een gezonde man. En de godin Nemesis neemt wraak: Buckley smoort zijn eigen leven in de kiem; hij wordt een schim van zichzelf.
In Eat, Pray Love, vertelt in de ashram in India haar oudere maatje, eindelijk zijn verhaal: hij was een egocentrische man, dronk veel en op een avond raasde hij met zijn dronken kop met zijn auto zijn oprit op, hij had zijn zoontje dat er speelde niet gezien, die sprong opzij op het laatste nippertje, maar zijn vrouw pakte die avond haar koffers en ging weg met zoontje en al.
'Vergeef het jezelf Elisabeth' , zegt hij. 'is dat wat jij hier al die jaren aan het doen bent? vraagt ze terug, en hij zegt: ' dat probeer ik , dat probeer ik...' Mediteren ofwel 'bidden' zoals in de titel van het boek besloten is, is dus niet ins blauen hinein wegdromen. het is heel hard werken om om te gaan met alle opkomende gevoelens, emoties en gedachten. En op het einde, terug op Bali, leert Gilbert, dat je innerlijke rust ook best weer mag opgeven voor de onrustbarende passie en liefde...
Liefde die pas een kans heeft omdat ze zichzelf eerst heeft leren vergeven: ze was pas twintig toen ze trouwde en belofte maakt geen schuld. Liefde die een kans moet krijgen en daar twee mensen voor nodig heeft: als eentje verstek laat gaan terwijl de liefde echt was, dan worden twee mensen ongelukkig. Het was een mooie tijdsbesteding, dit weekend.
