Gisterenmiddag lazen we dan dé zin waar het thema van de eerste brief van Clara van Assisi aan Agnes van Praag om draait, helemaal op het einde, als een soort slotconclusie: 'Ja, het is een lofwaardige RUIL, het aardse voor het hemelse te verlaten, het hemelse in ruil voor het aardse te winnen, het honderdvoudige te ontvangen voor het ene, en het zalige leven voor altijd te bezitten.' Ik vroeg of iedereen in één zin deze vier werkwoorden wilde gebruiken: verlaten-winnen-ontvangen-bezitten. Met de vraag erbij: wat betekent zo'n ruil voor jou, wat ruil jij?
Ik ben me ervan bewust dat ik dan best veel vraag. Je vraagt toch aan mensen of ze iets willen delen van het meest persoonlijke proces en ervaring die hun leven is gaan bepalen. Want die RUIL verwijst naar een soort dynamiek, je ruilt niet met de gewone voorwaarden van: voor-wat-hoort-wat, je ruilt niet twee dingen die van ongeveer dezelfde waarde moeten zijn, maar anders, je ruilt... ja, wat ruil je?
Wat verlaat je? Opvallend voor mij was dat meerdere zusters, dat verlaten een te grote en te zwaar woord vonden, ze hadden het liever over 'loslaten'. En dat terwijl zij, in godsdienstige termen allang geleden 'de wereld verlaten hebben'. Maar nee, je doet zoiets en dan denk je nog altijd in je leven, wat doe ik nou, wat heb ik gedaan, wat stelt dit alles voor? Iedereen zei ook, met geheel verschillende toonaarden en op geheel eigen wijzen, dat er uiteindelijk ook niks te bezitten is. Je blijft juist met lege handen achter. Of met geopende handen, waarin je alles kunt ontvangen.
Ja, het is raar om wel iets van de dynamiek van een ruil te kunnen herkennen in je eigen leven, en tegelijk zien dat dit voor een ieder dus iets geheel verschillends en iets anders kan zijn. Er is niet één recept of één handelswijze.Maar het heeft wel iets met groei te maken, dat ontstaat met 'heel het verlangen van je geest', zoals Clara in de volgende regel vooruitkijkt en dat Agnes wenst: dat ze groeien mag.
Ik zou zeggen: er zit een groeiprogamma in elk mens en al groeiend, doe je het ene en laat je het andere. Wat, dat maakt een ieder zelf uit, dat is allerindivdueelst en allerpersoonlijkst. Zoals voor de ene de daad van verlaten iets was wat eindelijk gelukkig mocht, en het voor de andere iets heel hartverscheurends en pijnlijks was.
Maar de dynamiek van de ruil: van wat bekend en voorgegeven lijkt, laten gaan, uit de tredmolen stappen, zodat er ruimte onstaat voor creativiteit, creatie, creeëren, groei, dus, ja dat is een mooi thema: die ruil en wat ruil jij?