Alles is altijd in beweging, alles verandert altijd: Dat is zo'n waarheid als een koe, maar tegelijkertijd maakt het toch veel uit vanuit wel 'levensgevoel' je dit constateert. Vanuit een cynisch levensgevoel is het een akelige constatering. Dan gaat er iets in zitten dat je op niemand en niks kunt bouwen of kunt vertrouwen. Want wat er op het ene moment gezegd en gedaan is, is op een ander moment alweer helemaal verdwenen.
In Japan heet het altijd bewegende en vergankelijke van de dingen Mono no aware: een sensitiviteit voor de verschijnselen die komen en gaan en daar hoort een soort van 'zucht' bij en die zucht is een droefenis die niet teneer slaat, maar je open maakt voor ...'de-ruimte-tussen-alle-veranderende-verschijnselen-in' , bedenk ik nu. Die ruimte is leeg maar geeft de mogelijkheid om alles wat altijd in beweging is en verandert in schoonheid te laten rusten, en dat geeft troost.
Mono no aware is een deel van de Japanse cultuur. Kijk maar naar Ikebana: de Japanse bloemsierkunst: een enkele tak, een enkele bloem en de lege ruimte eromheen draagt het geheel en geeft het een soort van eeuwige plek in je bewustzijn, ook al is de bloem zometeen verwelkt. Of de haiku: zeventien lettergrepen dat is het aantal wat aan woorden gebruikt wordt om de waarneming van iets in een seizoen te beschrijven en het in de leegte van de weinige woorden uit te tillen naar een .... universaliteit? ... naar een soort van bewustzijn dat wat je ziet, zometeen alweer veranderd is, maar dat dezelfde waarneming ook blijft omdat ooit die dichter in de 17-e eeuw het zag en na hem al degenen die de haiku lazen.
Nu heb ik een leuk boek gevonden: 1.000 ideas by manga artists. Aan 100 tekenaars van Manga is een vragenlijst van 20 vragen gegeven, waarvan ze er 10 konden kiezen om te beantwoorden en bij elk antwoord een afbeelding te geven: een foto, hun eigen tekenwerk, alles mocht en alles kon.Het interessante is dat de samensteller Christian Campos Manga op een filosofische wijze benadert. Manga is geen tekenstijl, bijvoorbeeld poppetjes met grote ogen in een stripvorm. Nee, manga komt voort uit het Mono no aware-levensgevoel: manga brengt dit gevoel tot uitdrukking en wel dicht tot in de emotionele huishouding van de kijker en dit onderscheidt het van de westerse strip of de westerse wijze van tekenen, waar de kijker een buitenstaander blijft
Die Manga spettert: van de kleur, de vrolijkheid, dromerigheid, dynamiek, eenvoud van kleur en vorm of juist het tegenovergestelde en die gigantische varieteit binnen Manga zie je ook terug in de totaal verschillende antwoorden en de wijze waarop de Manga tekenaars hun pagina's vullen in het boek. Christian Campos meldt zich nog steeds te verwonderen over sommige raadselachtige bijdragen van deelnemers.
Dit boek opent voor mij 100 wereldjes die haaks staan op een cynisch levensgevoel of een idee dat de wereld wankel en niet te vertrouwen is: jij bent de wereld, jij maakt de wereld, jij vertelt over de wereld en de wereld laat zich niet persen in één hokje of één vakje. Laat je raken door de ruimte tussen de woorden en de beelden, die alles wat verandert voortdurend draagt.
