'Zomergasten', mijn all-time-favorite TV progamma, opende dit jaar met een fragment uit een documentaire over Joni Mittchell, Woman of heart and mind. Dit liedje was weer jarenlang een soortement van lijfliedje voor me, dus ik werd weer het verre verleden van mijn jongere jaren ingezogen.Het fragment liet zien hoe Joni Mitchell een gelukkige relatie had met Graham Nash, van Crosby Stills, Nash & Young en ze deze relatie vrijwillig verbrak omdat ze niet als haar oma wilde eindigen, slaand met de deuren van de keukenkastjes. Onder begeleiding van 'Our House' (ook al zo'n weemoedliedje) vertelden beide nog steeds met liefde, over elkaar en hoe hun huis met de grond gelijk gemaakt werd. Langzaam nam de muziek van Joni Mitchell de dokumentaire over.
Die muziek met die rijke songteksten had ze niet kunnen maken, als ze aan Graham Nash vastgeklonken was gebleven, zei ze. Het was haar passie om alle regionen van de gevoelens van de ziel bloot te leggen en hoe kon dat, als je er zelf niet geweest was? Zomergast Ronald Plasterk noemde het een soort priesterschap: ze had zichzelf opgeofferd om te komen waar ze wezen wilde.
Met deze nieuwe info luisterde ik de ochtend erop naar de LP For the Roses. De songteksten kregen een andere dimensie. In Judgement of the moon and stars zingt ze:
Your solitary path
Draw yourself a bath
Think what you'd like to have
For supper
or take a walk
a park
a bridge
a tree
a river
revoked but not yet cancelled.
The gift goes on
in silence
in a bell jar
still a song.
Dan voel je ineens de intense zelfgekozen eenzaamheid van Mitchell. Had ze dezelfde intensiteit kunnen bereiken in de knusheid van een traditionele relatie?
In A woman with heart and mind zingt ze:
I am a woman of heart and mind
with time on her hands,
No child to raise...
Had ze met een kinderschare ruimte voor haar kreativiteit gehad? In welke mate is veel tijd hebben een levensvoorwaarde?
In Let the wind carry me zingt ze:
Sometimes I get that feeling
and I want to settle
and raise a child with somebody
I get that strong longing
but it passes like the summer
I'm a wild seed again
Let the wind carry me.
In the Franciscaanse spiritualiteit, staat heel centraal om 'pelgrim en vreemdeling te zijn', je te laten dragen door de wind, die ook de Geest is. In hoeverre is het écht zo, dat een graankorrel eerst moet sterven om nieuwe vruchten te dragen? Zo'n vraag krijgt door de levensloop van Joni Mitchell; haar compromisloze vrouwelijke kracht die geen dealtjes kon sluiten of het op een akkoordje kon gooien, voor mij een nieuwe kleur en dimensie.
