Onlangs The fantastic Mr. Fox bekeken, naar een boek van Roald Dahl, vanaf kindzijnde een favoriete schrijver. Sjakie en de chocoladefabriek is nog het voorleesboek geweest in de vijfde klas lagere school, aangebracht door mij. Ik was het lievelingetje van de juffrouw, dat speelde zeker mee, want Roald Dahl had nog geen furore gemaakt. Dat begon zo ongeveer met Sjakie.Alhoewel ik bijna alles van hem heb gelezen, is The Fox me toch ontgaan en na de film begreep ik niet hoe dat nou eigenlijk kon. De film is een ouderwetse animatiefilm, in oranje-achtige kleuren, heel geschikt na koninginnendag en George Cloony en Meryl Streep zijn de stemmen achter Mr. en Mrs Fox. Ik zat voortdurend grinnikend in de bios: het is hartverwarmend en vermakelijk.
Nu heb ik het boek erbij gevonden, met tekeningen van Quentin Blake, die meerdere boeken van Dahl geïllustreerd heeft. Het blijkt een heel dun verhaaltje te zijn: de film heeft er van alles bij verzonnen. Toch grappig om te zien wát er allemaal bij is gekomen. Dat zegt iets over een veranderende human interest.
In het oorspronkelijke verhaal is Mr. Fox gewoon een hardwerkende Fox, die elke dag bij drie gemene boeren zijn kostje voor zijn gezin met vier bloedjes van kinderen bij elkaar gaart. De drie boeren willen van hem af, ze bewaken dagen en nachten in de stromende regen de ingang van het vossenhol, om de familie zo uit te hongeren. Maar The fantastic Mr Fox is slimmer: hij graaft met zijn familie een gangenstelsel naar alle voorraadkamers en heerlijkheden van de boeren, en hij bouwt met de andere ondergrondse bewoners een feestje.
In de film echter, is Mrs Fox een landschapsschilder die aan Mr Fox gevraagd heeft om niet meer te jagen, maar een nette baan te nemen bij de krant. Ze hebben samen een zoontje: een beetje een apart jongetje, misschien een beetje een valse nicht. Ze krijgen bezoek van een neefje, die aan yoga doet. Mr Fox is a la George Clooney in de Ocean's Eleven-Twelph & Thirteen een soort slimme boef, die buiten weten van zijn echtgenote, tóch nog eens zijn slag wil slaan bij de drie boeren. Hij schakelt daartoe handlangers in, o.a. de Das en zijn Neefje.
Hier wordt dus een heel ander universum gecreëerd. De moraal op het einde is, dat Mrs Fox de geheime streken van Mr.Fox vergeeft en ze ruiterlijk kunnen zeggen tegen elkaar: We are wild animals. Zoontje en Neefje, die als water en vuur zijn, die verbroederen ook en alle dieren die in het boek per ongeluk last hebben van het gegraaf van de familie Fox, maar in de film medeplichtingen zijn, ook die doen allemaal mee aan het grootse bachanaal dat wordt aangericht.
In beide versies blijven de boeren dom, dik, akelig en verliezen het, maar bij Roald Dahls boek is de wereld nog vrij eenvoudig: een man hoort voor zijn gezin te zorgen, klaar uit. De moderne man en jongen wordt opgetuigd met toeters en bellen en hoort van meer markten thuis te zijn. Slim, geciviliseerd, doet aan Yoga, mag zacht eitje zijn enzo. Ach, zo'n ouderwetse man, die het allemaal voor je doet en vanzelfsprekend voor je zorgt, daar is ook wat voor te zeggen. Toch? ...
