Gisteren naar een mooie tentoonstelling geweest in de Hermitage in Amsterdam. Schilderijen uit de barok van o.a. Rubens. Dan denk je wellicht aan robuuste, wulpse vrouwen, maar er hangt een prachtige Christus met doornenkroon, die je met donkere omfloerste ogen aankijkt met een lichaam dat hij als op een presenteerblaadje voor je ogen laat schuiven. Wel wat gehavend, want gegeseld, maar toch: die wat beschadigde witte huid, het heeft iets alsof je van een oppervlakte, de huid, zo de diepte in kan kijken. Als je googelt op Hermitage Amsterdam, dan krijg je een virtuele rondleiding van de hoogtepunten en kun je ook op Christus' borst gaan liggen.Maar eigenlijk wilde ik het over een ander schilderij hebben, heel groot van 240-170; De keuken van David Teniers, geschilderd in het midden van de 17 e eeuw. Je ziet een heel grote ruimte waarin de 4 elementen zijn afgebeeld: links in de hoek de aarde, met zijn groenten en vlees en andere voortbrengselen, daarboven de lucht, in de verte het vuur en rechtsonder het water met de vissen. Voor mensen in die tijd gemakkelijk zo te lezen, zei het bijschrift: de valkenier is wellicht de schilder zelf, die als het ware zichzelf vanaf een spiegel geschilderd heeft, zo staat hij.
Maar het opmerkelijke voor mij was de blik van alle personen op het schilderij. Eerst dacht ik dat ze allemaal naar de valkenier keken, en er lijkt een blinde man te lopen, waarbij zijn begeleider wijst naar... de valkenier? Nee wacht eens als je beter kijkt, dan is het naar 'iets' dat zich buiten het schilderij bevindt: licht dat de boel bijeen houdt en door meerderen wordt opgemerkt. Daar kijken ze naar: Die hele keuken, met zijn vier elementen, die met andere woorden dus iets van de wereld zelf weergeeft, die immers is opgebouwd uit deze vier elementen, aarde, lucht, vuur en water, die wordt belicht door íets daarbuiten.
Voor mij hoeft dat verder geen naam te hebben. Sommigen noemen het wellicht god of een energie of een kracht ofzo. Het mooie van het schilderij is dat er een ander element onzichtbaar aanwezig is. Ik noem het ruimte; lichte ruimte waardoor het in de keuken van het leven goed koken en toeven is.
