Dave Eggers is op een soort van weldoeners-tour, las ik in een interview met hem in Vrij Nederland van 12 juli 2014. Het liefst zou hij de wereld mooier maken. De boeken hebben daarom iets van een pamflet, zonder dat hij wil dat ze moralistisch worden. Ze willen je laten nadenken over 'de staat van de wereld'.
In De cirkel gaat het over de rol van internet, wereldwijd. Iedereen kan nu met elkaar in contact treden, afstanden en tijd verdampen. Wat nu, als de knapste koppen van de wereld tezamen een soort van elite-samenleving vormen, die samen alle internetwebsites wereldwijd beheren? Met het doel een volkomen transparante samenleving te maken, waar een ieder erop gericht is om perfect te worden? Daar moet je dan je ego voor verliezen en elke keer bereid zijn om te leren van je fouten en de nieuwe kennis ook weer meteen willen delen met de gemeenschap om je heen.
Transparant zijn: dus steeds maar melden op het internet waar je bent, wat je doet, wat je denkt, wie je ontmoet, wat je leert enzovoort. Wie dat optimaal doet, die geeft als het ware zijn leven aan anderen, je geeft je leven aan elkaar. Toch wel mooi, kun je denken. Veel vormen van religie leven van dat visioen: een wereld waarin iedereen gelijk is, waarin iedereen bereid is om te geven en te leren van elkaar.
Totdat?... Ergens is er een grens. Ergens blijkt het leven zich juist in het verborgene af te spelen: daar groeien dingen. Ik zelf zie dan altijd een schilderij van Paul Klee voor me; de groei van de nachtplanten ofwel The secret grow of plants. Dat boek van Eggers is bijna als een werkboek: je leest het en je moet zelf een positie innemen: zo niet, dan glijdt het langs je af: precies zoals dat lijkt te zijn in de huidige samenleving: alles gaat zo snel, er is zoveel mogelijk, dat je wordt geleefd. Tenzij...je je eigen middelpunt vindt.
Die as, je eigen as, waaromheen draai jij, wat laat jou bewegen?...Dat zijn de vragen die deze twee boeken oproepen. Ook in het boek met die lange titel, vraagt het boek aan je, waarom je dit eigenlijk leest. Een jongeman Thomas (de ongelovige Thomas uit het Nieuwe Testament, die niet kon geloven dat Jezus uit zijn dood was opgestaan, denk je daar dan toch ook bij), heeft allerlei mensen gevangen genomen en opgesloten in aparte gebouwen, ergens vlak bij de oceaan. Een astronaut, een chirurg, zijn eigen moeder. Je luister mee naar de gesprekjes die hij met ze voert.
En die gesprekken... hebben tegelijk zoiets alledaags. Zoals je ze zelf zou kunnen voeren. In je hoofd met jezelf. Of met een ander. Wat laat jou bewegen?
