zaterdag 12 december 2020

Ester. Happens to the heart

Ik had het Bijbelse boek Ester gelezen, eigenlijk een kort verhaal van maar tien hoofdstukjes, maar met een geweldige impact: het is de oorzaak van Poerim, een van de belangrijkste dagen op de Joodse feestkalender. In de lente gevierd met feestelijke maaltijden, kinderen verkleden zich, zoals bij het katholieke carnaval, er worden poerimgrappen uitgehaald, vergelijkbaar met 1 april. Er wordt gevierd dat  de Joden, in plaats van ten  onder te gaan, juist gered worden en hun voortbestaan gegarandeerd wordt, door de inbreng van Ester.

Maar haar verdienste heeft zoiets geks on zich heen kleven: ze werd door de toenmalige koning geliefd en uitverkoren uit vele maagden en alleen haar schoonheid lijkt een rol te spelen: er wordt verteld dat alle vrouwen één jaar lang een schoonheidsbehandeling moesten ondergaan ; zes maanden met mirre-olie en zes maanden met balsemkruiden' staat er gedetailleerd (hfst 2;12) voordat zij voor de koning mochten verschijnen. Ester moet ook nog eens van haar pleegvader Mordochai haar afkomst verbergen: dat zij namelijk zelf Judaeër is, iemand uit het Joodse volk. Dan ontspint zich een bizar verhaal, waar alle rollen omgekeerd worden: het leek de bedoeling dat Mordochai onthoofd en aan een paal zou worden gehangen door Haman die denkt de gunst van de koning te hebben. Maar op het feestmaal gebeurd het dat de koning alles wat Ester wil zal inwilligen en zij gebiedt Haman en de zijnen te onthoofden. Tot deze rol moet zij ook nog enigszins aangespoord worden, ze heeft aanvankelijk de neiging om te zwijgen. 

Je zou willen dat er ergens geschreven staat dat zij intelligent was en onafhankelijk, maar nee, eigenlijk volgt zij steeds de aanwijzingen van haar pleegvader op. In dit Bijbelse verhaal komt 'God' ook niet voor , heel uitzonderlijk. Ik ging wandelen, om het eens te laten bezinken. Het was zwaar bewolkt en ook de paraplu zou ik gaandeweg nodig hebben, zo bleek. Ik nam geen kaart mee of iets te drinken: ik zou door de bossen naar de hei wandelen, daar een rondgang en weer terug. 

En toen verdwaalde ik een beetje. Al vlakbij huis wilde ik de zo kortst mogelijke weg door het bos naar de Krimweg, ik dacht dat ik het paadje zag, maar dat bleek te eindigen in het niks. Dan maar een beetje door het natte blad en over takken heen richting de weg. Ik zag de weg, maar er klopte iets niet , er reden heel veel auto's. Waar was ik? Hoe kon dat nou? In de reconstructie weet ik het wel: mijn fijne coördinatie, daar schort het aan: subtiel moet ik, struinend tussen de bomen, uiteindelijk een halve draai om mijn as gemaakt hebben, in plaats van rechtdoor en zo kwam ik op de Berg-en-Dalseweg uit, tussen Beekbergen en Hoenderloo.

Daar liep ik ook nog eens een poosje langs de grote weg richting Beekbergen en toen ik daar achterkwam, door navraag te doen bij een man die in de regen in zijn auto instapte bij het bos en eerst zelfs door wilde rijden (Wat deed die man daar? dacht ik ook nog). Ik dook de bossen weer in, maar het werd wel allengs donkerder, met nevel en regen, ik kon me dus ook niet oriënteren op de zon. En ergens hééft het ook wel wat: Lost in the Woods, er komt ook een adrenaline in je, je betreedt het machtige gebied tussen hoop en vrees. Dat kan afschrikwekkend en onverdraaglijk zijn, maar niet als de hoop prevaleert: dat het wel goed zal komen. Het is een situatie die je zelf niet kiest en creëert, het was net als in mijn periode in India toen ik het land niet uit kon: dat verzin je niet zelf, maar achteraf is het een heel levendige en bijzondere tijd in mijn  leven geworden.

Vanochtend keek ik maar weer eens op YouTube, zou er weer iets tevoorschijn komen, dat mijn ervaring een vorm zou geven? Verhip ja: ik zie een gestalte in een mistig bos lopen. Het blijkt de officiële clip te zijn bij het liedje Happens to the Heart van Leonard Cohen. Zijn liedjes zijn altijd zeer multi-interpretabel en deze heeft ook een duister randje. In de video dacht ik even dat zij de duivel ontmoette in de bossen, zij laat haar kleding, die voor mij de associatie hadden van kleding van een Joodse orthodoxe man, vallen, een man verschijnt en slaat een cape om haar heen... zij loopt door en het wordt gaandeweg eerder iets van een monnikspij en het eindbeeld is opwekkend: letterlijk.

 

 Vanmiddag zie ik een filmpje waar hetzelfde liedje wordt begeleid met beelden uit de film Remains of the Day: de woorden lijken ineens helemaal samen te vallen met dat verhaal. De butler die niet uit zijn rol kan komen, gevangen in dienstbaarheid en decorum aan zijn Landlord met nazi-sympathieën. Hij let niet op zijn eigen hart, en is niet bij machte om handen en voeten te geven aan de liefde...

Ja, ergens is er een onbestemd en mistig gebied in de ziel waarin van alles woelt, dat haaks staat op de scherpomlijnde dagelijkse gewoonte en het decorum. Wat er gebeurd met het hart en uiteindelijk met een heel volk, zoals bij Ester, de weg is niet helder en vast omlijnt. Ik kan wel willen dat Ester uit zichzelf daadkracht en moed vertoont en niet ook afhankelijk was van haar uiterlijke schoonheid...maar zo gaat het in het leven niet, je bent ook overgeleverd aan de omstandigheden.... Toch denk ik dat het wel mogelijk is, hoe de omstandigheden ook zijn, ook al is het soms dwalen in de mist, dat je iets voor dat hart kan doen: het koesteren en cultiveren van gaafheid.