Ghostkeeping

Wat een drama, die 112 vrouwen die in Bangladesh in een naaiatelier omgekomen zijn. Ze zaten boven, de brand brak op de benedenverdieping uit en er waren nergens nooduitgangen: als ratten in een val. Wat een wrange uitdrukking in deze context: ratten in een val. Het is alsof mensen daarmee al verontmenselijkt zijn en dat was ook zo: niemand die het wat kon schelen, hoe hun arbeidsomstandigheden waren.

De foto's van het uitgebrande naai-atelier, met de naaimachines in een rij, deden me meteen denken aan een dOKUMENTAwerk: Ghost Keeping (2012) van Istuán Skrákánny. Hij maakte van hout zo'n naai-atelier na, ietsje groter dan levengroot. Je kon erdoorheen wandelen. Het rook naar vers hout en alles klopte tot in de details, van klosjes garen, tot de schroeven van de persmachine, de schaar die op een tafel lag: alles van blank vurenhout. Het aparte was, dat het geheel een heel sterke menselijke aanwezigheid ademde. Alsof je de werkers bezig zag, alsof ze zwijgend hun werk deden en jou negeerden of alsof jij als een geest zo'n beetje op hun schoot mee kon kijken. Aan de zijkant van dat houten naaiatelier was het resultaat van al de inspanning te zien: donkere pakken, elegant, een mooie snit, dansende figuren, zonder lichaam erin...

Kunst maakt sensitiever: dat geldt voor mij wel, nu. Anders had ik waarschijnlijk langs de foto heen gekeken en het bericht verstouwd zoals zoveel berichten in de krant. Nu zag ik voor mijn netvlies ineens schreeuwende en huilende vrouwen, iets van de angst en de verschrikking en het sowieso zeer harde leven dat al deze mensen hebben in Bangladesh. Ooit maakte ik met het vliegtuig een onverwachte tussenstop in Bangladesh en zag toen op het vliegveld broodmagere arbeiders in het zand sjouwen met kleine rotemmertjes en roestige schoppen, op krakkemikkige stellages. Eten was er nergens te koop of leverbaar, totdat na uren, zichtbaar opgelucht, aan een ieder van die stinkende rijkaards uit het Westen uit dat vliegtuig, een hardgekookt ei gepresenteerd werd.

Die armoede, dat elke dag strijd leveren voor een beetje een bestaan... De grote bedrijven dekken zich in met het verhaal dat er best veel inspecteurs rondlopen om alle arbeidsomstandigheden in fabriekjes en ateliers te controleren, maar dat Bangladesh zo groot is en dat er daarom nou eenmaal veel door de mazen van het net glipt.Ook C&A die kleren uit dit uitgebrande naaiatelier in de rekken heeft hangen verschuilt zich hierachter.

Bullshit, denk ik dan. Hoeveel kost het om vanuit Nederland één inspecteur jaarlijks langs alle bedrijven waarvan je de kleding betrekt te laten gaan en wat niet goed is meteen te laten veranderen?

En je kunt niet eens denken: koop nooit iets waarin staat Made in Bangladesh, want de kleding en schoenenindustrie is een grote werkverschaffer... ja, het is werkelijk een vorm van Ghost Keeping.