Zon en bewolking wisselen elkaar af, volgens het weerbericht zou het droog blijven. Dus ik maakte mij klaar voor een fietstocht: thee en boterhammen smeren, mijn ‘buitenbroek’ aan. Maar toen ik naar buiten stapte was het zwaar bewolkt en hing er regen in de lucht... Niet voor een gat te vangen, sloeg ik een deken om mij heen en las weer in The Odd Woman and The City, van Vivian Gornick. Een waar genoegen. Vrijwel elke aantekening doet me glimlachen en ik herken haar beleving en waarneming ten zeerste. Het is het soort boekje om voortdurend met je mee te dragen en dan even iets lezen: Hallo zielsgenoot!
Ze schrijft over een foto uit 1948 van Robert Capa die ze al enkele jaren boven haar bureau heeft hangen, uit een tijdschrift. Het toont een lachende vrouw in een zomerjurk en een strooien hoed op een strand in Frankrijk, met achter haar een man die slaafs een grote parasol vasthoudt, die haar schaduw geeft. De vrouw lijkt onoverwinnelijk in het zich bemind weten... Het zijn Françoise Gilot en Pablo Picasso, en als je goed kijkt zegt Vivian Gornick, dan zie je bij Picasso ook een blik van iemand die wel slaafs lijkt, maar speels dienstbaar doet. Het is het moment waar de ene haar moment van glorie beleeft, terwijl de ander de door zijn appetijt gedreven koning is, nog even en hij heeft genoeg van haar.
Het blijkt dat zij tien jaar een relatie hebben gehad, nooit getrouwd, maar er zijn wel twee kinderen uit voortgekomen, waarbij de oude Picasso plechtig beloofd had, altijd goed voor hen te zorgen. Niets van dit alles: de kinderen zullen later uit de opbrengsten van de biografie van hun moeder, Picasso voor het gerecht slepen om een deel van de nalatenschap. Françoise Gilot was zelf al een gevierde kunstschilder toen zij Picasso leerde kennen en ook zijn muze werd. Na hun breuk heeft Picasso ervoor gezorgd dat zij nooit meer in galeries haar werk kon laten zien... lees ik op Wikipedia.
Wat Vivian Gornick dus ziet in deze foto van Robert Capa, die ook veel oorlogsfoto’s heeft gemaakt die ook meer dan dubbel gelaagd zijn en zij noemt deze foto ‘charged with emotional complexity , wordt dus ook ingegeven door wat je weet over het vervolg. Het is zo’n momentopname, zoals je ook naar oude foto’s van jezelf kunt kijken...er was wellicht meer aan de hand, dan je op dat moment weet van had...en toch, zo’n foto kan twee betekenissen tegelijk blijven uitzenden: wat je toen beleefde en wat je later te weten kwam...
Vivian Gornick verwoordt het zo: The photograph is so richly alive, it is actually shocking: it both excites and appalls. Most days I don’t even glance in its direction, but on the days that I do take it in, it never fails to arouse pain and pleasure in equal parts. It is the equal parts that’s the problem. Ondertussen zitten er druppeltjes regen op mijn iPad. Niet gaan fietsen was dus de juiste beslissing. En nu naar binnen, de regen zet zich door. Niemand die voor mij een paraplu ophoudt. O, nu stopt de regen weer: Een aardige illustratie van de wisselvalligheid van de werkelijkheid...
