Voskuils Koningspaar

Ik liep er toevallig tegenaan in de bieb: De Buurman van J.J. Voskuil. Nou ja, maar meenemen. Tenslotte heb ik Het Bureau ook helemaal gelezen, al die zeven delen, die tezamen de tijd van 1957- 1987 beslaan, al het wel en wee van Maarten Koning, het alter ego van Voskuil, op zijn werk met zijn vrouw Nicolien die het allemaal maar niks vindt, dat werk van hem. Daarvan vroeg ik me naderhand weleens af, waarom dat toch zo boeide: al die herhalingen, wissewasjes, wrevels, irritaties, machtsspelletjes, dag-in-dag-uit van zijn collega's en Maarten Koning die daartussen door laveerde.

Ik las ook De moeder van Nicolien, zij is het alter ego van zijn vrouw LousjeVoskuil-Haspers en haar moeder dementeert. Ook hier volg je dat dagelijkse proces van bezoeken aan haar, gesprekjes daarover en een terugkerende sfeer is het gekibbel tussen Maarten en Nicolien. Hij komt als de redelijke over, zij als de hypergevoelige. Veeleisend naar hem, zeer stellig in haar meningen en als Maarten die niet deelt dan voelt zij zich in de steek gelaten.

Nu dan dus De Buurman. Had ik daar wel zin in? Maar het aparte is, dat je na een bladzijde weer helemaal in de leefwereld van dit Koningspaar terecht komt. En nu pas zie ik het razendknappe daarvan: Voskuil creëert met recht een Koningspaar, die net als het stel dat gisteren is gekroond, ertoe dienen om,  in dit geval de lezer, een spiegel voor te houden van dat wat verbindt en wat algemeen menselijk is. Omdat er een bijna archetypisch stel is waartoe we ons kunnen verhouden, kan een Koningspaar een land of een mens bij elkaar houden, door lief en leed heen, boven alle partijen verheven.

Het Koningspaar van Voskuil is samen op zoek naar een leven dat écht is, zonder opsmuk, wars van wat mode is en gril. Ze leven hun eenvoudige, geordende leven op de vierkante centimeter en zijn in dat opzicht het omgekeerde van het  glamour koningspaar dat Alex en Maxima vormen. Maar hun functie is hetzelfde: ze zorgen voor contunuiteit door de tijden heen, ze blijven zichzelf en de lezer kan zich naar hen richten.

In dit boek gaat het over het mannenstel dat bij hen in het pand komt te wonen, Nicolien neemt het voor hen op, voor de underdogs, zoals zij zelf zegt. Maarten begrijpt niks van die speciale behandeling die Nicolien hen geeft. Wat een vriendschap lijkt, raakt onderhevig aan verval en desintegreert.

Dat lijkt een beetje bij het universum van dit Koningspaar te horen, zoals dat ook kan gebeuren in de wereld van elk van ons. Maar iedere 'ík' kan door volhardende wil en geduld, een koers uitzetten zodat je blijft waar je wil blijven, bijvoorbeeld bij elkaar, tot de dood je scheidt, zoals dit Koningspaar.