Vanochtend me weer gebogen over iets heel anders: de engel van de nuchterheid, uit het boekje van Anselm Grün: Vijftig engelen. Die engelen gebruiken de Clarissen en ik als leidraad voor de meditaties. We kiezen er zelf eén uit en strepen hem af. Zuster B. had de vorige keer de engel van de moed, nou, ik had wel zin in die van de nuchterheid.Nuchterheid betekent voor mij: stapje voor stapje iets doen. Met behoud van intensiteit, maar zonder daarin beneveld te worden en te zwelgen. Voorbeeld voor mij zijn de kleurenhoutsneden van Siemen Dijkstra. Ik ben ooit op de bonnefooi naar Dwingeloo gegaan, waar hij woont en werkt en heb een lang gesprek met hem gehad.
Zijn kleurenhoutsneden ontstaan door de reductietechniek. Telkens snijdt hij iets weg uit de houtsnede, rolt het oppervlak in de verf, drukt af en vervolgens snijdt hij weer wat weg. Langzaam verschijnt zo de afbeelding: bomen, bos, kreken, water en kiezels, zee, jeneverbesstruiken, heidevelden. Eén houtsnede heeft 15 tot 30 drukgangen.
Hij vertelde mij, hoe ongelofelijk spannend het elke keer was. Bij elke volgende fase kan hij iets verkeerds eruitsnijden, niet goed afdrukken, waardoor de houtsnede de prullenbak in kan. En dat je ook pas bij de allerlaatste drukgang weet, of dat wat jij in je hoofd had, ook werkelijk op het Japanse dunne rijstpapier staat.
Hij bleek een man van: elke dag is er eén en die is uniek. Zo bestaat eén drukgang altijd uit het aantal exemplaren dat hij op eén dag met verf bewerken kan. Hij laat de plaat niet drogen, om de volgende dag weer hetzelfde kunstje te moeten doen. Galeriehouders proberen hem daartoe te zetten, zodat ze meer kunnen verkopen. Of ze willen dat hij de prijzen gigantisch opdrijft. Siemen wil dat niet. Hij wil dat zijn werk voor iedereen betaalbaar blijft.
Lachend zei ik in dat gesprek, dat ik daar héél blij mee was, zodat een armoedzaaier als ik ook werk van hem in huis kan hebben. Ik kocht er een heel mooie houtsnede, rond van vorm, zonder horizon, waar je door het lentegras, als het ware naar beneden loopt, het water in, dat zacht kabbelt. Hij zei dat het een van zijn meest persoonlijke houtsneden was, het heet: Taking the steps to see, en bij betaling deed hij achteloos 120 euro van het bedrag af. Geweldig.
Dát dus. Gewoon maar doen, dan verschijnt wat bedoeld is vanzelf wel. De zegewens die ik schreef en die de meditatie afsluit, gaat aldus:
Moge de engel van de nuchterheid
je leren een pas op de plaats te maken
niet weg te zweven op een roze wolk
maar helder en bewust waar te nemen;
dit ben ik, dit kan ik,
in dit hier-en-nu.
Moge de engel van de nuchterheid
je zo een onverwachte horizon laten zien
een horizon die telkens wijkt, de verte in
bij elke pas die je zet
stap voor stap: ik ben wie ik ben
ik doe wat ik doe: de wereld is ruim en open.
Tja, en of het wat is? Dit kwam er uit en daar moet ik het mee doen.
