Gisteravond in de eerste Pauw & Witteman van het seizoen, waren de twee op bezoek in Camp Holland in Uruzgan. Bij 'De wereld draait door' hadden ze al uitgelegd waarom de uitzending toch werd uitgezonden, al is daar zondag weer een militair gesneuveld.Vreemd vond ik dat eigenlijk: des te actueler is het progamma, zou ik zo zeggen. Nu de uitzending geweest is, begrijp ik het beter. Daar zaten ze: al die bruin geklede soldaten in het bruingele zand. Er hing een wolk van grimmigheid om ze, van leven met de dood om je heen. Als doem hing het er: als je je buiten de poorten begaf, dan was er altijd een risico dát. Saamhorigheid van het peloton, dat je samen eén bent, gevoed door altijddurende angst.
En nu kan heel Nederland meevoelen, hoe groot de verslagenheid er is, bij weer een dode. Moeilijk voor het thuisfront om daar je dierbare te zien zitten, in die zandwoestijn, terwijl je thuis zit temidden van de luxe en de waan van de dag. 'Kon ik maar even bij je zijn...' Close-up gezichten van stoere mannen die zich allemaal goed proberen te houden, strijd leveren tussen 'rationeel zijn' en 'maar een gewoon mens zijn'.
'Sip' heette het in militair jargon. Iedereen had wel eens een dag dat je je sip voelde, maar ze hadden allemaal geleerd om daar boven uit te stijgen, zo vertelde opperbevelhebber Uhm, die zelf een zoon verloren heeft. Worstelend met zijn tranen vertelde hij over de brief met de laatste wil en gedachten van zijn zoon. Als het goed was, had iedereen zo'n brief op zak, om nooit te hoeven openen.
In de prachtige documentaire Crazy (1999) van Heddy Honigmann, vraagt zij aan uitgezonden gewezen VN-militairen (Camp Holland bestond natuurlijk nog niet), om hun lievelinglied te laten horen: die muziek die je erdoor heen had gesleept. Al dat leed, verdriet, onbegrip, angst en pijn: je ziet het weer langs de gezichten glijden, ook al is het voor sommigen al zó lang geleden.
'Sip'... en dat je dat kunt overstijgen. 'Overlevingdrift' kun je het beter noemen in een kontekst van oorlog en geweld. Toch wel triest dat mensen hun onvermoede krachten pas dan aanboren.
Stel dat je dat elke dag zou doen: leven op het scherpst van de snede, alsof het je laatste dag is: je over je eigen sipheid heen tillen, wát de inhoud daar ook van is: wrevel, irritatie, alles wat ook maar een beetje tussen jou en anderen instaat. Hoeveel mooier, makkelijker, vrediger zou de wereld dan zijn.
