donderdag 28 mei 2009

Zigzag kind

Het boek Intimiteit (1998) van Hanef Kureishi laat op het scherpst van de snede de macht en de betekenis zien van het individu. Het is een autobiografische roman waar de schrijver een nacht beschrijft van alles wat er door hem heen gaat voordat hij zijn vrouw verlaat. Zijn echte exvrouw schijnt hem een proces aan de broek gehangen te hebben, wegens smaad. Zo laat je jezelf wel kennen. De vrouw in het boek is een controlerende, koele, bazige regelfreak.

Minutieus maak je alles mee. Hoe hij voor het laatst zijn twee kinderen voorleest voor het slapen gaan en hoe hij bedenkt dat hun wereld de volgende ochtend, als hij weg is, definitief een andere zal zijn. Hoe hij denkt, als zijn vrouw wakker wordt terwijl hij op zoek is naar een geslaagde foto van zijn kinderen om mee te nemen: als ze me NU omhelst, dan blijf ik...

Het boek Het Zigzag kind (1996) van de joodse schrijver David Grossman vertelt hoe je als individu volkomen beïnvloed wordt door alle andere mensen om je heen. Een 13 jarig jongetje, zoon van een hoofdcommisaris van de politie, krijgt van zijn vader en vriendin een avontuur aangeboden in een trein, vlak voor zijn bar mitswa. Hij belandt bij s´lands bekendste kleurrijke gangster en een oude filmster die zijn opa en oma blijken. Een zigzag kind. Opgegroeid binnen de strenge formele, fatsoens regels van zijn vader, maar met wilde en onconventionele sporen in zijn genen.

De vader denkt dat hij ontvoerd is uit de trein en het hele land is in rep en roer, maar helemaal op het einde wordt gesuggereerd dat zijn vriendin, naast het gezamenlijke bedachte avontuur met zijn vader, wellicht een alternatief avontuur heeft opgezet met zijn opa, waardoor het jongetje eindelijk zijn roots leert kennen. Zij heeft al vroeg de zaden van zijn belangstelling gezaaid voor die filmster door als uitje met hem elk jaar voor de hekken van haar huis te staan, om een glimp van haar op te vangen. Een wijze vrouw dus, die een jongetje begeleidt naar zijn volwassenheid.

Had de ik figuur in Intimiteit nou bij zijn vrouw moeten blijven, was dat ook wijsheid geweest?
Het blijkt dat, een minnares tijdens zijn huwelijk, die hem overigens al verlaten heeft, hem op het spoor heeft gezet dat er nog een heel ander leven mogelijk is. Is dat genoeg reden om het leven van zijn twee kinderen te ontwrichten en wellicht toch ook van zijn vrouw? Je weet het niet. Wat is wijsheid? ... Je laten inklemmen en verstikken door anderen is wel een affront tegen het Leven zelf, dat wil léven.

Kennelijk zijn er soms dingen die onvermijdelijk zijn. Je kunt geen spoorboekje maken van je leven en de reis geheel controleren en uit stippelen. Toch kun je wel de macht en betekenis van het zelf voelen tegenover allen die afhankelijk van je zijn en kwetsbaar. Tegenover hen, die aan je zijn overgeleverd. De ene vader laat zijn kinderen in de steek, de andere ontneemt zijn zoon, zijn grootouders.

Ik weet het niet. Heel zorgvuldig zoeken naar gelijkwaardigheid, blijven luisteren en open staan voor dat wat in een ander leeft, dat is wellicht het enige wat je dag in dag uit kunt oefenen.
Dit bedacht ik terwijl ik naakt lag te drijven, alleen in een zwembad, mijn ogen geplakt tegen een witte en grijze lucht waaruit mild wat druppels regen op mijn gezicht vielen. Na de hete sauna waar het zweet uit je porieeen gutst, voelde ik me nu bijna lichaamloos. Een geest, toevalligerwijze in dit lichaam. Ik voelde alleen wat vage contouren huid bij mijn armen en twee benen die zweefden onder het wateroppervlak.Zigzaggend op het water. Laat me maar een zigzag kind zijn.