donderdag 28 mei 2020

James Tissot

Verbazingwekkend. Dat hij niet veel bekender is. Door een kort filmpje van een dame, keurig bij een tafeltje met boeken, begrijp ik dat hij in zijn tijd multimiljonair was, zeer gewild in zowel Parijs  als Londen, maar hij heeft het niet gehaald tot de hoogste regionen van de kunstgeschiedenis: James Tissot. Hij was bevriend met velen zoals Degas en Whistler, en dat hij niet hun status heeft bereikt, komt omdat hij weigerde zich te mengen met de politiek en de kunstperikelen waar het impressionisme hoogtij vierde. Hij zat in Londen en wilde niet terug naar Parijs, waar het aan het gebeuren was en is gewoon doorgegaan met schilderen in zijn eigen realistische stijl.

Hij blijkt twee geheel verschillende onderwerpen te hebben gehad: hij schilderde Bijbelse taferelen en er is een filmpje waar je 349 Bijbelse taferelen ziet, voornamelijk het leven van Jezus. Ik kijk ernaar en zie de contouren van een ‘graphic novel’. Zoveel inkijkjes in dat leven, ook vanaf het perspectief van wat Jezus zelf misschien zag: hoe mensen hem vragend aankeken en vanaf het kruis,maar ook het dorre, woeste woestijnlandschap en brokkelige stenen in de stadjes, en actiefoto’s: hoe de vissers van hun netten werden gerukt toen hij ze vroeg hem te volgen, grote lakens om hem van het kruis te halen en ook de fantasieën hoe engelen of een leeg graf er dan uit zien. Sommige beelden hebben iets van de sfeer van ouderwetse schoolplaten, eentje heeft het klassieke middeleeuwse perspectief van Jezus in het midden in de verte op de berg aan het kruis, maar de meeste schilderijen hebben iets verfrissend dynamisch, waar Jezus er eentje is te midden van een dagelijks leven, niks vrooms of quasi-heiligs om hem heen.

Al deze schilderijen staan in schril contrast met wat dan het leven van de zeer welgestelde bourgeoisie heet, van zijn tijd. Dames in prachtige jurken, op een bal, bij koetsen en op een schip en aan dek, picknickend in parken, maar er sprankelt een lichaamstaal doorheen waaruit blijkt dat zij de spil van de afbeelding zijn, niet als statisch mooi poppetje maar omdat zij de dynamiek genereren. Je ziet ook een vrouw die geweren controleert, met een boek in de hand, bukkend, lachend met elkaar: de mannen hangen eromheen en het enige portret met heel veel mannen is juist wel heel statisch en er is een man, een soldaat uit het leger die bijna een beetje verwijfd met een sigaret in de hand wordt afgebeeld, hangend op een bank met boeken naast zich. Ik zie het in het filmpje ‘Paintings!’ 

Wat een grote productie heeft hij achtergelaten, daar heb je dan de tijd voor als je je niet mengt in de kunstscene, waarvan sommige doeken ook meer dan levensgroot zijn. Ik ontdek dat er heel wat filmpjes over hem zijn, maar dat dan maar voor later weer een keertje. Zou er misschien ooit een heel grote overzichtstentoonstelling van hem gemaakt worden? Na de Coronatijd? Dat zou een wereldwijd succes kunnen worden, juist omdat er zoveel alledaagse dynamiek in zijn schilderijen aanwezig is, van groepen mensen bij elkaar die een blik van Jezus willen opvangen of flirtend op het dek van een schip, of een glimlach naar elkaar en steelse blikken werpen op kleine afstand: scènes die nu uit het openbare leven zijn verdwenen.