De titel is op zichzelf al intrigerend: het gaat dus om iemand die iets geeft, maar wat? Ik kwam er al achter dat de graphic novel een boek als basis heeft van Louis Lowry. Nu blijkt het op het Internet Archive volledig downloadbaar en dat heb ik gisteren voor het slapen gaan gedaan, ik ga er vandaag in lezen. For all the children. To whom we entrust the future, krijgt het boek als opdracht mee. En gisteren ontdekte ik al scrollend langs het grote aanbod van films op Netflix, dat het dus ook verfilmd is, Meryl Streep speelt mee en omdat ik ooit bedacht had dat ik alle films van haar wil zien, was de keuzefilm voor de late avond gemaakt.
De film is dus mijn kennismaking met The Giver. De film begint in zwart-wit, nu blijken de meeste mensen in zwart-wit te dromen, ik kan me er dus niks van voorstellen, maar misschien is er dus met opzet voor deze metafoor gekozen. Alles draait om Jonas, ook al een significante naam, want Jonas zat eerst opgesloten in de donkere buik van een walvis, aldus een Bijbelverhaal. Er blijkt een samenleving te zijn waar iedereen aan elkaar gelijk is, alles wordt geregeld door de ouderen, een ieder gaat voordat hij zijn huis uitgaat langs een scanner en krijgt daar een injectie. Om emoties te dempen, blijkt later. Na de Jeugd volgt er een ceremonie waar een ieder een taak krijgt, zo zijn er ook baby-hoeders, want baby's worden gekweekt en drone-piloten om de wereld waar al deze gemeenschappen in gezinnen met twee kinderen leven, te bewaken. Twee jeugdvrienden van Jonas krijgen deze taken. Ik moest aan Auroville denken in Zuid-India: ook een poging voor een ideale samenleving en ik liep daar op lege paden, zoals het in de wereld van Jonas ook ordelijk en rustig is.
En de wereld is dus zwart-wit, maar Jonas is anders: hij ziet bij zijn jeugdvriendin kleur in de haren, bruin, maar weet niet wat hij ziet. Jonas blijft over; hij wordt aanvankelijk overgeslagen in de ceremonie...en dan krijgt hij een uitzonderlijke taak: hij wordt de opvolger van de hoeder van de herinneringen en deze wordt door de ouderen altijd geraadpleegd , alvorens ze een beslissing maken die de samenleving als geheel aangaat.
De Hoeder van de Herinneringen woont in een huis aan de rand van de wereld, aan een ravijn, een grens waar de bekende wereld ophoudt, in een bibliotheek vol boeken, die allemaal van Jonas worden. Jonas is de Ontvanger van de herinneringen van de hele mensheid, alvorens die nieuwe samenleving werd ontworpen en de Hoeder is dus de Gever, ooit moet Jonas hem opvolgen. Gedoseerd krijgt Jonas herinneringen: hij ziet voor het eerst kleuren, dobbert in een bootje op zee bij een zonsondergang en hij ziet mensen dansen in disco’s, op religieuze vieringen, Varanasi in India komt voorbij, Soefi, zingende mensen, sporters in een stadion, een muziekfestival, elkaar aanrakend, roepend en lachend, en Jonas kent het niet: muziek, een kus, een knuffel, maar maakt het nu allemaal mee: hij ontdekt de liefde: een emotie of gevoel dat onberedeneerbaar is en er zomaar kan zijn.
En ja... ik keek mee naar alles wat mensen doen met elkaar en dacht: zo is de huidige wereld in Corona-tijd dus zwart-wit geworden... alles wat ons gezamenlijk tot mensen maakt, het mag allemaal niet meer... als we niet uitkijken, dan moeten we al onze emoties uitschakelen om het vol te houden. Nergens naar verlangen, geen samenkomsten... maar misschien was voor de Corona-tijd de grote mate waarin mensen anti-depressiva gebruikten ook van hetzelfde laken en pak: echte emotie uitschakelen om in de rat-race te kunnen blijven functioneren. En straks als de economische crisis mensen in het hart raakt, dan worden ze wellicht ook weer op de been gehouden met nog meer van dat chemische spul...
Jonas krijgt ook de herinneringen van wreedheid, elkaar doodschieten aan het front, precies de reden waarom de ouderen ooit besloten om een nieuwe samenleving te creëren. Die dus steriel is geworden en baby's en mensen die niet passen, en te oud worden om een nuttige bijdrage te leveren ‘verdwijnen’ met een mooie ceremonie,uit eigen vrije wil. Maar Jonas leert dat dit een verdoezel-woord is voor doden en zo pijn en sterfelijkheid niet bestaan in die wereld zonder kleur.
Hij gaat ontsnappen en op het eind weet je niet precies of het hem lukt en waar hij terecht kont...Ook al zo’n Coronatijd-ervaring: we willen allemaal ontsnappen aan de wereld die nu een droom lijkt in zwart-wit, maar weten er niks vanaf of en wanneer dit gaat lukken... Een ieder probeert binnen de marges een ‘gewoon leven’ te creëren, maar het is niet gewoon: het nieuwe normaal is verre van dat wat we normaal zijn. Rutte had in de persconferentie van gisteren het beeld dat we sinds de tijd van de Batavieren dingen op een vanzelfsprekende deden en nu in enkele weken het anders moeten doen.
Het boek is van voor de Coronatijd en dat jongeren het aanspreekt zegt ook iets hoe hiervoor de maatschappij zoals die draaide, ook verdoofde: The Giver, De Gever brengt échte ervaringen en brengt je ertoe om lief te hebben, wat ook met pijn en strijd gepaard gaat, maar wel kleur brengt in het leven. We zitten nu in een samenleving die zwart-wit moet zijn in de openbare ruimte en dan toch: het laaiende oranje, rode en lichte vuur laten branden en zo herinneringen van de mensheid warm houden...
