Het andere boek is van Jan Karski: Mijn bericht aan de wereld voor het eerste verschenen in 1944. Ondertitel: Geheime koerier, verzetstrijder en eerste ooggetuige van de Holocaust. Ik zeg hem in Shoah van Claude Lanzmann, maar wist toen nog niet dat hij het is geweest die voor het eerst in het Westen heeft bericht over de concentratiekampen en dat door zijn toedoen Amerika besloten heeft om te helpen met de bevrijding van Europa. In de dvd zie je een kleine, schriele man op een bank in een mooi appartement , omringt door boeken en kunstwerken en hij zegt in het Engels met een zwaar Oost Europees accent: Now I will go back to Warschau... Je ziet zijn gezicht vertrekken door de gruwelen en de horror die hij ziet voor zijn geestesoog, hij staat op en zegt: NO, I will not go back, I cannot...Hij loopt weg, de lange gang door, je ziet hem ijsberen, zijn gezicht afvegen en dan komt hij toch terug en vertelt zijn verhaal.
Hoe hij zijn eerste stappen zette in het Joodse getto in Warschau, toen hij net bij het Poolse verzet zat, en daar in de hel tercht kwam, in een levend dodenrijk, de lijken van mensen op de straten, iedereen een schim, de stank, de wanhoop. Hij werd indertijd verplicht om het te zien zodat hij deste levendiger het als koerier kon gaan berichten. Daar kwam het eerste besef dat het werkelijk bedoeld was om de Joden allemaal te vernietigen, dat deze ook niet meer als mensen werden gezien, getuige het spel dat hij zag: Jonge Duitse soldaten speelden in het getto Jagertje: wie het eerst een loslopende Jood kon doodschieten.
Die twee boeken dus, en ik sla de krant open en lees dat er aan Bob Dylan een Medal of Freedom, de hoogst mogelijke onderscheiding voor en Amerikaanse burger, is uitgereikt door Obama. Bob Dylan! Ik zie de Obama´s in hun jongere jaren luisteren naar die liedjes en dit lijkt me een actie waar ook Michelle Obama van harte mee eens is, dacht ik. En toen bladerde ik verder in de krant en las dat ook Jan Karski postuum dezelfde Medal of Freedom is uitgereikt. Maar Obama heeft een kapitale verspreking gemaakt, waarna de premier van Polen, Tuski, wil dat Obama zijn spijt hierover betuigt en de minister van buitenlandse zaken wil zelfs de officiele excuses van de VS. Obama sprak over de Poolse vernietigings- en dodenkampen, maar bedoelde de concentratiekampen van Auschwitz en Buchenwald....
Ik had pas in het boek, gebaseerd op honderden interviews met de naaste medewerkers en vrienden van de Obama´s, gelezen hoezeer het presidentschap ook een uitputtingsslag is voor Obama. Arme Obama. Zou Jan Karski zelf zo´n spreekfout Obama aanrekenen? Ik vermoed van niet. Karski zelf maakte door vermoeidheid ook enige blunders tijdens zijn verzetswerk. Zijn indruk van het Witte Huis lijkt op die van de Obama´s, die heel erg moesten wennen aan het cleane en onpersoonlijke van hun nieuwe leefomgeving. Karski schrijft, toen hij bij president Roosevelt op bezoek kwam: Het Witte Huis maakte de indruk van een landhuis, nieuw en solide gebouwd, omgeven door bomen en stilte (...) Het zag er uit als het huis van een edelman op een groot landgoed.Mijn hart klopte in mijn keel toen ik het Witte Huis betrad.(... ) Dit was het dus, het zenuwcentrum van de macht.
Jan Karski, gestorven in 2000, is van 1952 tot 1992 hoogleraar politicologie geweest in Washington en is nooit meer naar Polen teruggekeerd. Zijn boodschap voor het Westen was, toen het hem gelukt was om in 1942 het Westen te bereiken en men hem vroeg wat hij van hen verwachtte: ´De materiele hulp die we van u krijgen is van groot belang. Maar het is nog oneindig veel belangrijker uw idealen, uw manier van leven, uw rechtvaardigheid in het openbare leven, de Amerikaanse democratie en uw oprechtheid in de buitenlandse politiek naar Europa te brengen´.
Dit is gebeurd. Duitsland is van Hitlers monstergezicht veranderd in Angela Merkels menselijke gezicht. Peanuts, zo´n verspreking van Obama. Flauw om hem dat aan te rekenen.
